Nisko wykształceni pracownicy a zdrowie – wyzwania dla edukacji ...

Okazało się, że ok. 1/5-1/3 nisko wykształconych badanych nie zna choćby najbardziej ogólnegozna czenia wielu terminów, powszechnie używanych w przekazach na temat zdrowia, takich jakm.in. piramida zdrowego żywienia, cholesterol, wskaźnik masy ciała, ale też bierne palenie, a nawetprofilaktyka choroby i zdrowy styl życia. Odróżnia to ich znacząco od osób z wykształceniem średnimi wyższym, wśród których słów tych nie rozumie od kilku do kilkunastu procent. Generalnie im niższypoziom edukacji, tym na ogół częściej obserwuje się brak ich zrozumienia. Zauważyć też trzeba, żeniektóre z omawianych pojęć są lepiej rozumiane, a inne gorzej. Wśród powszechniej znanych znajdują sięte bardziej ogólne i spopularyzowane przez media (m.in. zdrowy styl życia), natomiast rzadziej poprawnierozumiane są pojęcia, odwołujące się do szczegółowej wiedzy.Problem rozumienia przekazów dotyczy także umiejętności wykonywania drobnych przeliczeń,takich jak np. obliczanie dawki zaordynowanego leku czy zawartości alkoholu w różnych napojach.Tu także osoby niżej wykształcone wyraźnie częściej mają kłopoty – im niższy poziom edukacji, tymwiększy odsetek nie radzi sobie z samodzielnym obliczeniem prawidłowego wyniku ani nawet z wyborempoprawnej odpowiedzi spośród podanych możliwości.Trudno zatem spodziewać się, że komunikaty wymagające umiejętności rachunkowych, nawet tychna pozór bardzo prostych, będą poprawnie zrozumiane (zatem i poprawnie wykorzystane) przez tak samoliczną grupę pracowników o niskim wykształceniu, jak lepiej wykształconych.Grupy nisko wykształconych pracowników, reprezentujące poszczególne kraje, odróżniają sięstopniem rozpowszechnienia znajomości analizowanych pojęć (Tab. 13).Tab. 13:Nieznajomości ogólnego znaczenia wybranych pojęć – dane dla grupy nisko wykształconychpracowników w poszczególnych krajach (w %)TerminPaństwoES LV PL SIZdrowy styl życia 15 25 19 8Profilaktyka choroby 27 44 10 8Bierne palenie 21 28 7 12Cholesterol 31 50 26 10Wskaźnik masy ciała BMI 21 48 35 16Piramida zdrowego żywienia 37 35 35 26N (w każdym przypadku p = 0,000) 202 212 203 200Nisko wykształceni respondenci ze Słowenii najczęściej, a z Łotwy najrzadziej na tle pozostałychkrajów wykazują się znajomością ogólnego znaczenia wybranych pojęć związanych z dbaniem o zdrowie.W niektórych przypadkach różnice pomiędzy tymi krajami sięgają nawet 40 punktów procentowych.Hiszpania bliższa jest w omawianej kwestii Łotwie, natomiast Polska – Słowenii.10. Wytrwałość w zmianachsposobu życiaWażną cechą wpływającą na realizację działań prozdrowotnych jest również taka dyspozycjapsychiczna, którą określa się jako wytrwałość (konsekwencję w dążeniu do celu, w kontynuacji działania,stałość podjętej decyzji). W całej badanej populacji średnio co druga osoba deklaruje wytrwałość w realizacjizainicjowanych działań prozdrowotnych. Im niższe wykształcenie, tym rzadziej obserwuje się takiekonsekwentne osoby (Tab. 14).O ile lepsze wykształcenie skłania by uznawać się za osobę wytrwałą, o tyle ma niewielki wpływ naprzyznanie się do braku wytrwałości 3 .3Zjawisko to znajduje potwierdzenie również w innych badaniach na dużych populacjach pracowników, przeprowadzonych w Polsce(Puchalski, Korzeniowska, 2004).60