Nisko wykształceni pracownicy a zdrowie – wyzwania dla edukacji ...

10. Nisko wykształceni pracownicy a zdrowie –przykład łotewskiIvars Vanadziņš, Maija Eglīte, Inese Mārtiņsone,Dagmāra Sprūdža, Mārīte Baķe, Mairita Zellāne, Šarlote Konova1. WstępW ciągu ostatnich 20 lat społeczeństwo łotewskie przechodziło istotne zmiany w obszarzeekonomii, edukacji i kultury, które niestety ukazały poważne problemy w sferze wykształceniai zdrowia. Szybki rozwój został przerwany przez kryzys ekonomiczny w latach 2008-2009, przez cośrodki przeznaczane na zdrowie i edukację były niewystarczające (o czym świadczy chociażby fakt,iż najmniejszą w UE część PKB przeznaczano na systemy zdrowotny i edukacyjny, które dodatkowopodlegają ciągłemu, niekończącemu się procesowi reform). Rezultatem tego są pewne niezadowalającedane epidemiologiczne. Przykładowo Łotwa jest jednym z krajów, które przodują, jeśli chodzi o liczbęzgonów z powodu choroby niedokrwiennej serca – 1214 zgonów na 100 000 mieszkańców (wśród kobietw wieku 65-84, dane Eurostat z 2006 roku) i posiada jeden z najwyższych w UE wskaźnik samobójstw(Niederlander, 2006). Dane te nie zaskakują, jeśli zestawi się je z wynikami badania weryfikującegopodejście do zdrowego stylu życia, według których 49% Łotyszy przyznaje, że nie uprawia żadnegosportu (SKDS, 2007).Taka sytuacja wyraźnie wymaga podjęcia działań w zakresie edukacji zdrowotnej społeczeństwa,w tym osób pracujących. W sytuacji, gdy środki finansowe są ograniczone, najważniejszym jest, abypieniądze były wydawane przy wykorzystaniu najlepszych źródeł i wiedzy, a także były kierowane dotych, którzy znajdują się w grupie najwyższego ryzyka, czyli do osób najgorzej wykształconych. Toteżcelem niniejszej analizy jest znalezienie odpowiedzi na pytanie – jak najlepiej postępować z pracownikamio niskim poziomie wykształcenia, aby wpływać na ich wybory zdrowotne?2. Informacje ogólneW trakcie badania zrealizowanego w ramach projektu LEECH przeprowadzono 426 wywiadówz pracownikami zamieszkującymi różne regiony Łotwy i zatrudnionymi w różnych gałęziach przemysłu.Na kwestionariusz wywiadu odpowiedziało 212 nisko wykształconych pracowników i grupa kontrolna 214pracowników z wykształceniem minimum średnim. Wywiady przeprowadzono głównie w:a) Centrum Medycyny Pracy, odwiedzanym przez pacjentów z chorobami zawodowymi (głównie niskowykształceni pracownicy) oraz na Oddziale Szpitalnym Medycyny Pracy Klinicznego SzpitalaUniwersyteckiego w Rydze (około 20 wywiadów);b) w firmach (zazwyczaj zatrudniających 20 pracowników lub więcej), które dobrowolnie zgodziły sięwziąć udział w badaniu.Badanie objęło kobiety i mężczyzn w różnych grupach wiekowych. Wśród 212 pracownikówo niskim poziomie wykształcenia znalazło się 42,9% kobiet i 57,1% mężczyzn, podczas gdy wśród dobrzewykształconych osób było 54,7% kobiet i 45,3% mężczyzn. Analizując tendencje edukacyjne na Łotwie103