Nisko wykształceni pracownicy a zdrowie – wyzwania dla edukacji ...

3. Polityka Unii Europejskiej wobec osóbo niskim statusie wykształceniaPatrycja Wojtaszczyk1. Unia Europejska i polityka społecznaUnia Europejska (UE) jest organizmem polityczno-gospodarczym powstałym początkowo dlazapewnienia swobód – przepływu towarów, usług, kapitału oraz osób. Owe swobody mają stymulowaćszybszy rozwój, pozwolić na tworzenie się dobrych kontaktów ekonomicznych i społecznych, a w efekciewzmacniać spójność całego regionu i tym samym zapewnić bezpieczeństwo i pokój jego mieszkańcom.Realizacja tych swobód wymagała stworzenia infrastruktury, zarówno w sensie fizycznym,jak i prawno-organizacyjnym, dzięki której możliwe będzie wykorzystanie wspomnianych swobódw pełni i z jak największą korzyścią dla wszystkich interesariuszy. Otworzenie granic pomiędzyobszarami o bardzo zróżnicowanym potencjalnie może prowadzić także do wielu niekorzystnych zjawisk –jak np. wyludnianie się niektórych regionów, nierówny dostęp do płynących z przyspieszonego rozwojukorzyści, pogłębianie się dysproporcji społecznych – co może prowadzić do napięć i konfliktów. Dlatego takistotnym obszarem działania UE stało się zapewnienie określonych standardów minimalnych we wszelkichdziedzinach życia i ludzkiej działalności, na którą realizacja czterech swobód może mieć bezpośrednilub pośredni wpływ, a także nacisk na efektywną politykę spójności. Program gospodarczy, stanowiący ośwspółpracy europejskiej, został z biegiem lat wzbogacony także o działania w obszarze polityki społecznej.Realizowana jest ona poprzez ujednolicenie oraz harmonizację praw i reguł obowiązujących w granicachUE, a także w sposób bardziej aktywny – za pomocą wielu programów, wspieranych z unijnego budżetu.W programach tych pojawiają się między innymi kwestie szeroko pojętej edukacji, dostępu do naukii opieki medycznej, podnoszenia kwalifikacji, ochrony zdrowia w miejscu pracy. Istotnym kierunkiemdziałań UE jest także ochrona konsumentów i zdrowie publiczne, w szczególności zaś promocja zdrowia.Każdy z tych obszarów jest ważki szczególnie w kontekście realizacji swobody przepływu usług orazosób (w tym przepływ związany z podejmowaniem pracy), a także równoważenia potencjałów regionówi społeczności lokalnych. Ponadto, działania związane z eliminacją wykluczenia społecznego są takżeformą budowania społecznego wymiaru rynku wewnętrznego (Szarfenberg, 2008). Odbiciem zainteresowaniaUnii Europejskiej problemami społecznymi jest funkcjonowanie w ramach Komisji EuropejskiejDyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Równości Szans.2. Strategie unijneBliższe przyjrzenie się zarówno deklaracjom politycznym czy programowym, jak i konkretnyminstrumentom finansowym stosowanym w UE pozwala zauważyć, że kwestia wykluczenia społecznegoosób o niskim statusie zajmuje w hierarchii unijnych priorytetów wysokie miejsce. Pamiętać należyjednak, że wykluczenie społeczne rozumiane jest głównie jako ubóstwo (głównie wynikające z problemów27