Nisko wykształceni pracownicy a zdrowie – wyzwania dla edukacji ...

osiągnąć średni poziom około co trzeciej osoby. Ponadto tylko co trzeci taki respondent (36%) zadeklarowałchęć doskonalenia takiej wiedzy, podczas gdy w grupie kontrolnej co drugi 7 . Zatem nisko wykształcenipracownicy wprawdzie krytyczniej oceniali zakres tego, co wiedzą na temat dbania o zdrowie, ale teżrzadziej dostrzegali sens pogłębiania takiej wiedzy. Lepiej wykształceni pracownicy w większości bylizadowoleni ze swojej wiedzy, tym niemniej połowa z nich nadal chciała ją doskonalić. Co się tyczy sytuacjipolskich nisko wykształconych pracowników na tle innych krajów, to krytycznie stan swojej wiedzy oceniłpodobny odsetek badanych na Łotwie, za to Hiszpanie i Słoweńcy dwukrotnie częściej uważali, że jest onana bardzo dobrym lub dobrym poziomie 8 . U nas też zaobserwowano najniższy wskaźnik potrzeby doskonaleniatakiej wiedzy w odniesieniu do 48,5% na Słowenii, 55% na Łotwie i 71% w Hiszpanii 9 .Próbą zobiektywizowania potrzeb w zakresie edukacji zdrowotnej nisko wykształconychpracowników było sprawdzenie na ile poprawnie rozumieją oni terminy często wykorzystywane w przekazachtego rodzaju, czyli poziom tzw. health literacy (Iwanowicz, 2009). Ich zestaw obejmował: biernepalenie, profilaktykę, zdrowy styl życia, piramidę zdrowego żywienia, BMI (wskaźnik masy ciała),cholesterol. Respondenci wybierali jedno spośród trzech określeń, z którym kojarzył im się ten termin.W odniesieniu do: cholesterolu LDL, umiarkowanego wysiłku fizycznego, wielonienasyconych kwasówtłuszczowych, błonnika, wolnych rodników, antyoksydantów mieli za zadanie określić czy mają onepozyty wny czy negatywny wpływ na zdrowie (Tab. 2).Tab. 2:Prawidłowe odpowiedzi na temat pojęć używanych w przekazach edukacji zdrowotnejpracowników o różnym poziomie wykształcenia (w %)Rodzaj pojęciaPracownicynisko wykształceniPracownicylepiej wykształceniProfilaktyka 90 95Bierne palenie 93 96Umiarkowany wysiłek fizyczny 88 90Zdrowy styl życia 80 89Cholesterol 74 91Błonnik 69 91BMI 65 88Piramida zdrowego żywienia 65 89Antyoksydanty 18 31Wolne rodniki 23 49Wielonienasycone kwasy tłuszczowe 25 46Cholesterol LDL 43 52Powszechnie poprawnie identyfikowane było w obu grupach wykształcenia znaczenie określeńtakich jak: profilaktyka, bierne palenie, umiarkowany wysiłek fizyczny, zdrowy styl życia. W pozostałychanalizowanych przypadkach nisko wykształceni pracownicy wypadli gorzej w tym swoistym teście wiedzyniż ci lepiej wyedukowani. Co piąty absolwent szkoły podstawowej lub zasadniczej nie miał świadomościczym jest cholesterol, a co około trzeci nie znał terminu „piramida zdrowego żywienia” ani nie słyszało wskaźniku, dzięki któremu można sprawdzić czy ma się korzystną dla zdrowia wagę ciała. Podobniewyglądała sytuacja, gdy przyszło im ocenić jak błonnik wpływa na zdrowie, a jeszcze gorzej, gdy mieliokreślić charakter wpływu na zdrowie cholesterolu LDL, antyoksydantów, wolnych rodników i wielonienasyconychkwasów tłuszczowych. Zatem te często przywoływane w przekazach edukacyjnych terminysą praktycznie „nieczytelne” dla nisko wykształconych pracowników (na marginesie warto dodać, żetakże polska inteligencja legitymuje się słabą znajomością konsekwencji zdrowotnych, związanych z tymiterminami).7p < 0,01, df = 2, χ 2 = 13,3.8p < 0,0001, df = 12, χ 2 = 113,6.9p < 0,0001, df = 6, χ 2 = 69,5.119