Nisko wykształceni pracownicy a zdrowie – wyzwania dla edukacji ...

Okazało się, że rozpowszechnienie wewnętrznego poczucia kontroli jest różne w przypadkuróżnych zachowań. Według deklaracji respondentów, najczęściej mają oni pod kontrolą (najłatwiejsze jestdla nich) ograniczenie konsumpcji alkoholu oraz regularne badania profilaktyczne – zarówno wśród osóbpostępujących w taki sposób, jak i nierobiących tego. Ale już przy innych działaniach sytuacja nie jest takjednoznaczna – bo np. ograniczenie spożycia słodyczy należy do działań najczęściej wskazywanych jakołatwe przez osoby nie robiące tego, natomiast wśród rezygnujących z cukru jest ono najrzadziej określanejako łatwe na tle pozostałych elementów zdrowego życia.W grupie tych osób, które zachowują się prozdrowotnie w przypadku żadnego z omawianychzachowań pracownicy o odmiennym poziomie wykształcenia nie różnią się istotnie w omawianej kwestii.Natomiast wśród osób pasywnych (nie podejmujących prozdrowotnych zachowań) nisko wykształceninieco częściej (p = 0,002) deklarują, że mieliby trudności z ograniczeniem konsumpcji alkoholu orazsystematycznym wykonywaniem badań profilaktycznych.Analiza różnic pomiędzy krajami w grupie nisko wykształconych respondentów pokazała, żereprezentanci poszczególnych państw różnią się w statystycznie istotny sposób rozpowszechnieniemwewnętrznego poczucia kontroli w przypadku większości omawianych zachowań. Dotyczy to zarównoosób postępujących prozdrowotnie, jak i nie. Trudno jednak odnaleźć w tych zróżnicowaniach jakieśprawidłowości. Tytułem ilustracji można jedynie wskazać, że wśród osób realizujących zdrowy stylżycia najrzadziej (i przy największej liczbie zachowań) wewnętrzne poczucie kontroli deklarują niskowykształceni mieszkańcy Łotwy i Hiszpanii, natomiast najczęściej Słowenii. Wśród osób mało dbającycho zdrowie także na Łotwie najrzadziej spotyka się omawianą tu cechę.12. Obserwowane wzory zachowańi wsparcie społeczneCzynnikiem sprzyjającym realizacji zdrowego stylu życia jest powszechność prozdrowotnychwzorów zachowań w bliskim otoczeniu społecznym, a także wsparcie, doświadczane ze stronyotaczających osób – zrozumienie, akceptacja, pochwała, wspólne działanie czy wreszcie różnorodnapomoc w omawianym temacie. Tutaj szczególnie istotne wydaje się wsparcie ze strony współpracownikóworaz osób najbliższych – rodziny i przyjaciół.Wszyscy pracownicy uczestniczący w badaniu zapytani zostali – jako obserwatorzy tych zjawisk –o wzory zachowań prozdrowotnych w ich środowisku pracy i wsparcie dla takich zachowań, udzielaneprzez współpracowników. Uwzględniono przy tym kilka wybranych zachowań, składających się naogólnie pojęty zdrowy styl życia. Dane te (dla dwóch odmiennych grup wykształcenia) przedsta wiaTab. 16.Około 70% ogółu badanych zauważa wśród swoich kolegów z pracy, że realizują oni wyróżnionew tabeli działania prozdrowotne (przynajmniej niektóre z nich). O tym, że współpracownicy prowadzązdrowy tryb życia częściej zazwyczaj przekonane są osoby lepiej wykształcone, niż te o niższympoziomie edukacji. Lepiej wykształceni są zatem bardziej eksponowani na wpływ społecznych wzorówzachowań.Średnio co trzeci respondent uważa, że jego koledzy z pracy, którzy podejmują różne działaniadla lepszego zdrowia, nie uzyskują w tym wsparcia (spotykają się z obojętnością) ze strony swoichwspółpracowników. Kilka procent nawet twierdzi, że doświadczają przeszkód z ich strony. Obie grupywykształcenia widzą tę sprawę podobnie, choć przeszkody stwarzane przez kolegów minimalnieczęściej obserwują niżej wykształceni.Około 1/4-1/2 badanych (różnie w przypadku różnych działań) stwierdza, że ich koledzy z pracy,którzy starają się robić coś z korzyścią dla zdrowia, są jednak wspierani przez swoich współpracowników.I nie polega to tylko na wyrażaniu pochwał lub podziwu, ale także na udzielaniu pomocy (co zauważa odkilku do kilkunastu procent badanych). Osoby niżej wykształcone zazwyczaj rzadziej niż te o lepszymwykształceniu zauważają fakt podziwiania i chwalenia prozdrowotnie postępujących kolegów.62