pełny tekst - Seminare

SENS ŻYCIA ·WEDŁUG MŁODZIEŻY117Od strony społecznej „wartości są na ogół uważane za myzorcowane 1vyobrażeniao tym, jaka jest treść przypisywana przez ludzi obiektom, z którymistykają się oni; na tej podstawie obiekty te ocenia się jako przydatne" 25 •Wartości wyróżniają jednostkę lub charakteryzują grupę według tego, czegosię pragnie, co wpływa na wybór środków i celów działania. Z punktu widzeniadziałań ludzkich wartości są imperatywami dla jednostki, nakazującymii popieranie określonych kierunków bądź typów działań wobeczbiorowości i własnej roli w zbiorowości2 6 • Inaczej mówiąc, wyrażają onestandardy selekcji różnych alternatyw pojawiających się 1v danej sytuacji.Pełnią funkcję swoistego „filtru" dla zachowań ludzkich.Według S. Ossowskiego z wartościami wiąże się to wszystko, co jest dla na,sistotnie atrakcyjne, co odczuwamy jako coś pożądanego lub żywimy przekonanie,że powinno być dla nas istotne i atrakcyjne 27 • Wartości stają się zarównocelami, do których jednostki dążą, jak i mechanizmami selekcji zachow2"ń.W tym sensie C. Kluckhohn określa wartość jako „koncepcję czegośgodnego pożądania, wyrażoną explicite lub implicite, charakt-erystyczną dlajednostki lub grupy, koncepcję, która wpływa na selekcję spośród dostępnychsposobów, środków i celów działania" 28 .Wartości ujmujące stosunek emocjonalny podmiotu do przedmiotów,pojawiające się w ocenach ludzkich jako pożądane i pociągające (świadomość:wartości), mają status aksjologicznie neutralny. ·w czysto opisowejwartości brak jest zabarwień normatywnych w sensie wartości „dobre" lub„złe", „prawdziwe" lub „fałszywe". W referowanych badaniach socjologicznychujmowaliśmy wartości poprzez opinie respondentów na temat tego, cojest ważne w życiu, co warto osiągnąć, co nadaje życiu sens, co ·wrnszcie jestna tyle istotne, że nawet warto w jego obronie poświęcić życie. Z tychwyprowadza się wnioski o postawach i o rzeczywiście uznawanych wartościach.Drugie ograniczenie jest z.wiązane z wnioskowaniem o wartościach uznawanychprzez mlodzież (grupowa hierarchia wartości) z wartości uznMva.nychprzez poszczególne jednostki. Tymczasem wartości przyjęte w pokoleniu młodzieżynie są zwykłą sumą wartości jednostkowych, uwarunkowanych cechamiosobowościowymi jednostek. Wypowiedzi młodzieży mogą być swoistymtern tego, co jest uznawane i cenione w środowisku z tym, co badaniosobiście, co ,;i;riąże się z ich doświadczeniem życiowym. Niekiedy \vystępujenie własnych uzewnętrznionych lecz cow społeczeństwie, co pozwala wypaść korzystnie w ocenie25T. Pars o n s. Struktura społeczna a osobowość. Warszawa 1969 s. 206.26Zob. te n że. Structure and Process in Modern Society. Glencoe 1960 s. 172.27Zob. S. Ossowski. Konflikty niewspółmiernych skal wartości. Z zagadnień psychologiisp()lecz1u1}. \V: Dzieła. T. 3. Warszawa 1967 s. 73.28Cyt. za D. Dobro w o 1 s ką. Studia nad znaczeniem pracy dla czlcvw1,1?ka. \Vrocław1974 s. 77.