pełny tekst - Seminare

136 JANUSZ MARIAŃSKISens życiaa zadania wychowawczeProblematyka sensu życia jest szczególnie złożona i jak dotychczas niezostała wyczerpująco opracowana w teorii i praktyce nauk społecznych.Zreferowane fragmenty ·wyników badań socjologicznych pokazują, że większośćmłodzieży reprezentuje w zasadzie pozytywny stosunek do życia,sądzi,że ludzie powinni zastanawiać się nad sem:em życia oraz uznaje ważnośći IJOtrz.ebę takich rozważa11. W skazuje to na dojrzałość społeczną badanychosób. Młodzież szkolna chętnie rozmawia w gronie kolegów i koleżanek o dręczącychją problemach egzystencjalnych, ale nie środovdska rówieśniczewywierają na nią największy wpływ. Rodzice, katechizacja, własne doświadczeniaoddziaływują silniej niż środowiska rówieśnicze.De refleksji nad sensem życia pobudzają młodzież najcz.ęściej konkretnesytuacje życiowe związane z niepowodzeniami i klopotami w szkole i w domu.Stosunkowo rzadko natomiast źródłem refleksji są szersze problemy współczesnościi zagrożenia cywilizacyjnego (np. wyścig zbrojeń, wojny, terroryzm,katastrofa ekologiczna, demoralizacja), a dalej sytuacja polityczna i gospodarczakraju, a więc określone warunki społeczno-historyczne, mogące przyczynićsię do wyciszenia potrzeb wyższych, zwanych niekiedy potrzebamirozwoju, samourzeczywistnienia, lub krótko, sensu życia.Wartości związane z życiem rodzinnym jako nadające sens życiu należądo zinternalizowanych w świadomości młodego pokolenia. Akcentujesię mocno wartości związane ze sferą pryvvatności (orientacja na własnąrodzinę i małe grupy społeczne), co wskazywałoby na kontynuację modelutzw. małej stabilizacji i syndromów egzystencjalno-afiliacyjnych. Wartościzwiązane ze sferą życia rodzinnego i przyjacielskiego nie muszą być zawszerozumiane egoistycznie oraz wskazywać na tendencje do prywatności i eskapizmu.Nie muszą oznaczać konsumpcyjnego nastawienia do życia.Stosunkowo mniejszy nacisk młodzież kładzie na takie wartości, jakpraca, wykształcenie, majątek, a zwłaszcza wartości ogólnospołeczne. Mocnoakcentuje się wartości religijne. Realizacja własnego modelu życia w kręgurodzinnym i przyjacielskim wyznacza ramy dla znalezienia sensu życia, Nieznaczy to bynajmniej, że mlodzież akcentująca własne bezpieczeństwo i dobroswojej rodziny nie potrafi - w odpowiednich warunkach - angażować sięw szersze problemy społeczne i poświęcać się autentycznie dla spraw uznanychza słuszne.Posta°"ry "\vobec sensu życia, ukształtowane pod wpływem różnorodnychczynników, nie są wolne od niekonsekwencji, niespójności, a nawet sprzecznościwewnętrznych. Wypływają one z ·wielorakich źródeł, rn.in. z faktu, żemłodzież deklaruje poglądy i opinie nie zawsze w pełni zinternalizowane,niekiedy związane z ze'wnętrzną warstwą osobowości. Badana młodzież szkolna,z trzech środowisk społecznych okazała się dość jednolita w tym, co ją w zasadniczysposób określa, przy pevmych zróżnico\vaniach w sprawach drugorzędnych.