Hrvatski filmski ljetopis, broj 56 (2008) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 56 (2008) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 56 (2008) - Hrvatski filmski savez
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
hfl_<strong>56</strong>-q6.qxp <strong>2008</strong>-12-18 15:22 Page 122<br />
Hrvat. film. ljeto, Zagreb / god 14 (<strong>2008</strong>), br. <strong>56</strong>, str. 120 do 123 Kuko~, J.: Osjetila uzvra}aju udarac<br />
taforiku. No film ide dalje od obavijesnog i metafori~nog<br />
upu}ivanja na okrutnost izrabljivanja djece. Temelj njegove<br />
anga`irane poruke jest u njegovoj osjetilnoj kvaliteti. Naime,<br />
kombinacijom iritantnih, vrlo glasnih zvukova i iritiraju}ih<br />
vizualnih podra`aja (o{tra tre{nja kadra, brze monta`ne izmjene)<br />
izaziva se izrazita neugoda u gledateljevim osjetilima,<br />
a sve to da bi ga se upozorilo na prisutnost problema i mo-<br />
`ebitnu njegovu odgovornost zbog ignoriranja problema.<br />
Film kao da ka`e: Ako se ne}ete osvijestiti milom, onda }ete<br />
silom! Ili: Po{to ste i vi odgovorni, patite i vi malo kao {to<br />
su patila ova djeca, osjetite njihovu bol! Cilj ovog pristupa<br />
ne odobravam, jer ne smatram da je nametanje pravi na~in<br />
za upozoravanje na neki problem, a kamoli nametanje gri-<br />
`nje savjesti. No, sama ideja — uporaba osjetilnog u ideolo{ke<br />
moralne svrhe — zanimljiva je za razmatranje.<br />
Osjetilni film kategorija je koja je meni pala u o~i prilikom<br />
pra}enja festivala, a organizatori festivala filmove su okvirno<br />
podijelili u nekoliko tematsko-stilskih kategorija i svakoj<br />
kategoriji podarili jedan natjecateljski program na festivalu.<br />
Po ideji najsli~nija pojmu osjetilnog filma jest kategorija Kabinet<br />
dr. Oka, kojom su organizatori htjeli upozoriti na mogu}nost<br />
filma (koju naj~e{}e koristi alternativni film) da se<br />
prvenstveno obra}a osjetu oka, a ne mozgu. U toj kategoriji,<br />
osim Napada vrtoglavice, vrlo dobar je bio film, zapravo,<br />
tipi~an video rad koji grani~i s likovnom umjetno{}u, Film o<br />
moru (Umino-eiga) Takashija Ishide. Sli~an videoinstalaciji,<br />
odnosno, filmskom prikazu videoinstalacije, zapo~inje kao<br />
kadar snimke mora koja se projicira na zid u izlo`benom<br />
prostoru. Animacijom boja na zidu ostvaruje se dojam prelijevanja<br />
mora u prostor i film se nastavlja kao prikaz o`ivotvorene<br />
apstraktne zidne slike koja mjestimi~no podsje}a na<br />
morske dubine, valove i bijele kreste valova. [irenjem mora<br />
iz okvira filmske snimke na okolni prostor i dodavanjem tre-<br />
}e dimenzije uz pomo} ploha u prostoru upu}uje se na bogati<br />
odnos dvodimenzionalnosti filmskog platna i trodimenzionalnosti<br />
filmske slike. Koncepcijski je zanimljiv bio i film<br />
Krivi pokreti (Faux mouvements) Pipa Chodorova u kojem<br />
se na vi{e razina upozorava na iluziju kretanja. Prva razina je<br />
iluzija pokreta krajolika tokom kretanja vlaka. Druga razina<br />
je iluzija kretanja spirala i linija koje se prevla~e preko kadrova<br />
krajolika na na~in da se ~ini kao da se kre}u. Tre}a razina<br />
je sugerirana ovim dvama razinama, a odnosi se iluziju<br />
pokreta na filmskom platnu dobivenu kretanjem sli~ica filmske<br />
vrpce. No kvalitetu filma umanjuje lo{ija tehni~ka izvedba,<br />
odnosno, siroma{an dizajn slike. Okviri (Bildfenster)<br />
Berta Gottschalka suprotan su primjer. U tom filmu nizanjem<br />
stiliziranih i animacijom oboga}enih kadrova okvira<br />
prozora te kadrova sli~ica filmske vrpce ostvaruje se paralelizam<br />
filmskog pogleda i pogleda kroz okvir prozora. Ovaj<br />
superiorno dizajniran rad pati zbog uporabe istro{enih metafora<br />
filma kao voajeristi~ke djelatnosti i djelatnosti ograni-<br />
~ene okvirom te prezentacije tih metafora kroz ne previ{e<br />
ma{tovite vizualne motive i poredbe. U ovoj kategoriji istaknuo<br />
se i jedan hrvatski film, Prolaz Karla Dra{kovi}a @eljka<br />
Sari}a, koji posjeduje obje spomenute kvalitete — superioran<br />
dizajn (vizualni hod po Ilici uz pomo} kretanja po distorziranim<br />
fotografijama s prikazanim kutom od 360 stupnjeva)<br />
i superioran misaoni koncept (odnos zamrznutosti fo-<br />
122<br />
tografije i kretanja filma uz pomo} pokreta po fotografiji i<br />
sugeriranja polja pokreta i stati~nosti u samoj fotografiji) inspiriran<br />
fotografijom Skok preko klupe Karla Dra{kovi}a iz<br />
1895. koja prikazuje zamrznuti pokret.<br />
Magi~no, magi~no<br />
Najmanje zanimljiva bila je kategorija Zauvijek zajedno u<br />
kojoj su dominirali filmovi koji su koristili na|eni <strong>filmski</strong><br />
materijal (found footage), naj~e{}e ku}ne amaterske izrade,<br />
da bi u ve}ini slu~ajeva ne{to rekli o ljudskoj intimi i `ivotu<br />
op}enito. Ovi filmovi uglavnom su se izgubili na granici izme|u<br />
poetskog, intimnog dokumentarca i eksperimentalnog<br />
filma — nisu s jedne strane nudili dovoljno dubok i razra|en<br />
dokumentarni uvid u ljudske `ivote, a s druge strane nisu bili<br />
dovoljno izvedbeno druga~iji da ih prihvatimo kao zanimljive<br />
eksperimentalne filmove. No u ovoj kategoriji istaknuo<br />
se, po kvaliteti i po tipskom odudaranju od ostalih filmova,<br />
rad Iz nutrine (De dentro) Petera Beyera, najbolji film po izboru<br />
~lana `irija Jürgena Reblea. Radi se o tipi~nom asocijativnom<br />
filmu u ~ija asocijativna zna~enja nije lako proniknuti<br />
na prvi pogled, {to je posebice ote`ano brzinom nizanja<br />
kadrova, zbog ~ega asocijativne veze izme|u njih nisu lako<br />
ili uop}e nisu uo~ljive. No poanta ovog filma i nije uo~iti<br />
veze izme|u kadrova, ve} na razini cjeline ostvariti ugo|aj<br />
magijskog, iskonskog, {amanskog. Iz nutrine, naime, o`ivotvoruje<br />
ugo|aj rituala proiza{lih iz {amanskih majanskih tradicija,<br />
a kako mu to uspijeva nije lako objasniti. Upravo u<br />
tome jest uspjeh ovog filma, jer ti rituali, kao i sam film, djeluju<br />
na razini podsvjesnog, neobja{njenog. Ono {to se mo`e<br />
uo~iti jest povremena prisutnost kadrova hramova, Indijanaca,<br />
pra{ume te brzina mijenjanja kadrova koja stvara ugo|aj<br />
transa. No ostale elemente ostvarivanja magijskog i iskonskog<br />
te{ko je uo~iti i upravo ta njihova tajanstvenost, odnosno,<br />
njihovo djelovanje na podsvjesnoj razini razlog je tolike<br />
privla~nosti ovog filma.<br />
U suprotnosti s opisanim pr{tanjem osjetilnog, vizualno rasko{nog<br />
i magijskog stoje filmovi kategorije Noge na zemlju!<br />
koji se, kao {to naslov ka`e, spu{taju na razinu stvarnosnog<br />
i dru{tveno anga`iranog, pa povremeno riskiraju prije}i u<br />
dokumentarac. Uz spomenuti film Kapitalizam: dje~je ropstvo,<br />
izdvojio se film Kempinski Neïla Beloufa, kojega bi<br />
mogli otpisati iz programa festivala kao poetski dokumentarac,<br />
a ne eksperimentalni film, da nije {tosa filma, koji sam<br />
otkrio tek nakon gledanja filma. Film prikazuje stanovnike<br />
Moptija u dr`avi Mali koji govore u kameru. Snimljeni u neobi~nom<br />
okru`enju, uglavnom po no}i, oni izgovaraju prili~no<br />
~udne i bizarne stvari. Unato~ bizarnosti vi|enog, svu<br />
bi tu za~udnost mogli objasniti kao prikaz nekakvih ekscentrika,<br />
pripadnika nekog ~udnog kulta ili jednostavno, lu|aka,<br />
da nije informacije u katalogu festivala koja ka`e da su ti<br />
ljudi dobili upute da zamisle kako bi budu}nost mogla izgledati<br />
i opi{u je kao da govore u sada{njosti. Na taj na~in film<br />
se pretvara u zavodljivi eksperimentalni poku{aj spajanja dokumentarnog<br />
i znanstvenofantasti~nog. U ovoj kategoriji<br />
prikazan je i film U izgradnji (Under Construction) Zhenchen<br />
Liua, najbolji film po izboru ~lana `irija Ivana Ladislava<br />
Galete. Radi se o filmu sastavljenog od impresivna dva dijela,<br />
koja spojena nikako ne funkcioniraju. U prvom dijelu<br />
H R V A T S K I F I L M S K I L J E T O P I S <strong>56</strong>/<strong>2008</strong>.
Change language