01.07.2015 Views

Foro interdisciplinario. Orígenes de la violencia en México - CONAVIM

Foro interdisciplinario. Orígenes de la violencia en México - CONAVIM

Foro interdisciplinario. Orígenes de la violencia en México - CONAVIM

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Viol<strong>en</strong>cia, mo<strong>de</strong>rnidad y cultura: <strong>la</strong>s expresiones contemporáneas <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>vastación social 109<br />

pios éticos, pero no para int<strong>en</strong>sificar <strong>la</strong> experi<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> lo intempestivo, <strong>de</strong> lo<br />

que advi<strong>en</strong>e, sino para apunta<strong>la</strong>r <strong>la</strong> acción <strong>en</strong> contextos <strong>de</strong> racionalidad local,<br />

<strong>en</strong> eficacias estratégicas <strong>de</strong>stinadas al acrec<strong>en</strong>tami<strong>en</strong>to propio <strong>de</strong> <strong>la</strong> capacidad<br />

<strong>de</strong> control y <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r. Cinismo y <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong> se alim<strong>en</strong>tan mutuam<strong>en</strong>te.<br />

Se trata <strong>de</strong>l imperio <strong>de</strong>l sí mismo, más allá <strong>de</strong> toda preservación <strong>de</strong><br />

los vínculos y <strong>la</strong>s re<strong>de</strong>s <strong>de</strong> solidaridad. Lo que <strong>en</strong> el ámbito <strong>de</strong> <strong>la</strong> política se<br />

suele l<strong>la</strong>man pragmatismo es esta mutación estratégica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s racionalida<strong>de</strong>s<br />

ori<strong>en</strong>tadas al acrec<strong>en</strong>tami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l po<strong>de</strong>r y <strong>de</strong>l control, <strong>la</strong> expresión radical <strong>de</strong>l<br />

sí mismo <strong>en</strong> el ejercicio <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong> f<strong>la</strong>grante. En este modo particu<strong>la</strong>r <strong>de</strong><br />

conformación <strong>de</strong> <strong>la</strong> moral cínica, aparec<strong>en</strong> c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te discernibles tres formas<br />

particu<strong>la</strong>res <strong>de</strong> <strong>la</strong> interv<strong>en</strong>ción política usadas <strong>de</strong> manera estratégica para<br />

acrec<strong>en</strong>tar su eficacia: po<strong>de</strong>r, control y <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong>, conjugados y articu<strong>la</strong>dos a<br />

través <strong>de</strong> correspon<strong>de</strong>ncias cambiantes, aunque inconm<strong>en</strong>surables uno con<br />

el otro. Sería posible admitir que estas correspon<strong>de</strong>ncias <strong>en</strong>tre po<strong>de</strong>r, control<br />

y <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong>, que concurr<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> mo<strong>de</strong>rnidad para <strong>de</strong>finir <strong>la</strong> conste<strong>la</strong>ción <strong>de</strong><br />

formas particu<strong>la</strong>res <strong>de</strong> estratificación, segm<strong>en</strong>tación y or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>to social,<br />

recru<strong>de</strong>c<strong>en</strong> <strong>la</strong> experi<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> soledad y confinami<strong>en</strong>to sociales, que a su vez<br />

incitan el <strong>de</strong>seo <strong>de</strong> control y <strong>de</strong> <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong>, ali<strong>en</strong>tan su esc<strong>en</strong>ificación y establec<strong>en</strong><br />

su primacía como instrum<strong>en</strong>to político.<br />

De ahí <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> dos formas simbólicas privilegiadas <strong>de</strong> control: el<br />

or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>to jurídico y los medios masivos. No hay otra posibilidad <strong>de</strong> construir<br />

<strong>la</strong> ilusión <strong>de</strong> cohesión social <strong>de</strong>l régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> fragm<strong>en</strong>taciones múltiples.<br />

Por una parte, el or<strong>de</strong>n jurídico como <strong>la</strong> promesa surgida <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un ámbito fantasmal,<br />

trasc<strong>en</strong><strong>de</strong>ntal, <strong>de</strong> un or<strong>de</strong>n totalizante, integrador, equitativo, garante<br />

<strong>de</strong> una voluntad <strong>de</strong> justicia. Lo jurídico se torna un simu<strong>la</strong>cro mecánico que,<br />

sin embargo, <strong>en</strong>carna <strong>la</strong> promesa <strong>de</strong> hacer pat<strong>en</strong>te <strong>la</strong> extinción <strong>de</strong>l cinismo<br />

y sust<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> fantasía <strong>de</strong>l monopolio y <strong>la</strong> c<strong>en</strong>tralización <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong>; el<br />

primado <strong>de</strong> <strong>la</strong> acción legítima. El discurso jurídico —<strong>de</strong>sm<strong>en</strong>tido una y otra<br />

vez por el <strong>de</strong>sempeño real, <strong>de</strong>gradante, <strong>de</strong> <strong>la</strong> impartición <strong>de</strong> justicia— no<br />

cesa <strong>de</strong> atribuirse el resguardo <strong>de</strong> <strong>la</strong> consist<strong>en</strong>cia y cohesión <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n social.<br />

No obstante, sus esc<strong>en</strong>ificaciones y su grandilocu<strong>en</strong>cia teatral <strong>en</strong>g<strong>en</strong>dran sólo<br />

<strong>la</strong> imag<strong>en</strong> fantasmal <strong>de</strong> <strong>la</strong> cohesión <strong>de</strong> <strong>la</strong>s individualida<strong>de</strong>s constituidas <strong>en</strong><br />

polvo social. Ofrece sólo un recurso vicario <strong>de</strong>l consuelo ritual. La ilusión jurídica<br />

construye el esc<strong>en</strong>ario <strong>de</strong> un control <strong>de</strong> cuerpos, almas e i<strong>de</strong>ntida<strong>de</strong>s

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!