Foro interdisciplinario. Orígenes de la violencia en México - CONAVIM
Foro interdisciplinario. Orígenes de la violencia en México - CONAVIM
Foro interdisciplinario. Orígenes de la violencia en México - CONAVIM
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Viol<strong>en</strong>cia, mo<strong>de</strong>rnidad y cultura: <strong>la</strong>s expresiones contemporáneas <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>vastación social 113<br />
Estas formas <strong>de</strong>bilitadas y abyectas <strong>de</strong>l Estado canal<strong>la</strong> se expresan <strong>de</strong><br />
manera abierta y teatral <strong>en</strong> <strong>la</strong>s ciuda<strong>de</strong>s. Cumpl<strong>en</strong> un extraño papel: acreci<strong>en</strong>tan<br />
el miedo y <strong>la</strong> am<strong>en</strong>aza. Se conviert<strong>en</strong> <strong>en</strong> estrategias <strong>de</strong> control<br />
efici<strong>en</strong>te, al mismo tiempo que hac<strong>en</strong> más extremas y pronunciadas <strong>la</strong>s condiciones<br />
<strong>de</strong> <strong>en</strong>g<strong>en</strong>drami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong>. Ciclo mortífero para <strong>la</strong> vida social.<br />
El tema <strong>de</strong> <strong>la</strong>s ciuda<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>México</strong> es sintomático: caja <strong>de</strong> resonancia <strong>de</strong> estos<br />
patrones <strong>de</strong> <strong>de</strong>gradación, segm<strong>en</strong>tación, exclusión y <strong>de</strong>so<strong>la</strong>ción.<br />
Un efecto suplem<strong>en</strong>tario <strong>de</strong> <strong>la</strong> imp<strong>la</strong>ntación g<strong>en</strong>eralizada <strong>de</strong> <strong>la</strong> moral<br />
cínica como régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> gobernabilidad: ve<strong>la</strong> <strong>la</strong> visibilidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> maldad. La<br />
primacía <strong>de</strong> <strong>la</strong> acción efici<strong>en</strong>te, al propagarse al or<strong>de</strong>n moral y transformarse<br />
<strong>en</strong> régim<strong>en</strong> ético, <strong>en</strong> condiciones <strong>de</strong> segm<strong>en</strong>tación social exacerbada y confinami<strong>en</strong>to<br />
abismal <strong>de</strong> los sujetos <strong>en</strong> ámbitos privados, cance<strong>la</strong> todo rastro<br />
<strong>de</strong> concernimi<strong>en</strong>to por el otro. Extingue <strong>la</strong> ética <strong>de</strong> <strong>la</strong> responsabilidad. La<br />
efici<strong>en</strong>cia cínica se fun<strong>de</strong> con “<strong>la</strong> banalidad <strong>de</strong>l mal” (Ar<strong>en</strong>dt, 1977). Esta<br />
banalidad prevalece como figura abierta, pat<strong>en</strong>te, celebrada, <strong>de</strong> control<br />
social. Es el dominio <strong>de</strong>l hábito <strong>de</strong> lo abyecto. La <strong>de</strong>so<strong>la</strong>ción g<strong>en</strong>eralizada,<br />
experim<strong>en</strong>tada como una <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong> pasiva, capaz <strong>de</strong> convertirse <strong>en</strong> una <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong><br />
pat<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> guerra molecu<strong>la</strong>r, so<strong>la</strong>pada, íntima, abismal: una guerra<br />
imp<strong>la</strong>ntada <strong>en</strong> todos los resquicios <strong>de</strong> <strong>la</strong>s vidas, corrompi<strong>en</strong>do todas <strong>la</strong>s formas<br />
<strong>de</strong>l vínculo social.<br />
Acaso, <strong>en</strong> este país, <strong>la</strong> <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong> <strong>de</strong> género expresa <strong>de</strong> manera ominosa<br />
<strong>la</strong>s expresiones <strong>de</strong> <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong> pat<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l Estado canal<strong>la</strong>. Habrá que advertir<br />
que <strong>la</strong> <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong> l<strong>la</strong>mada fem<strong>en</strong>ina —ejercida sobre sujetos <strong>de</strong> sexo biológico<br />
fem<strong>en</strong>ino— <strong>en</strong>cubre múltiples patrones <strong>de</strong> exclusión, múltiples regím<strong>en</strong>es <strong>de</strong><br />
estigma y un espectro <strong>de</strong> <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong>s pat<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> condiciones <strong>de</strong> eficacia cínica<br />
particu<strong>la</strong>res. Quizá para <strong>la</strong> compr<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> <strong>la</strong> diversificación agobiante <strong>de</strong><br />
estas formas <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong> sería preciso asumir <strong>la</strong> difer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre i<strong>de</strong>ntidad<br />
sexual y condición <strong>de</strong> género. Las cifras monstruosas <strong>de</strong> asesinatos <strong>de</strong> mujeres<br />
<strong>en</strong> <strong>México</strong>, <strong>en</strong> condiciones atroces <strong>de</strong> impunidad, no atañ<strong>en</strong> a <strong>la</strong> condición<br />
<strong>de</strong> género, sino a <strong>la</strong> i<strong>de</strong>ntidad sexual. Se <strong>la</strong>s asesina como miembros <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
pob<strong>la</strong>ción biológicam<strong>en</strong>te seña<strong>la</strong>da como fem<strong>en</strong>ina, misma condición por<br />
<strong>la</strong> que sufr<strong>en</strong> <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong> pat<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el dominio familiar, <strong>la</strong>boral, institucional.<br />
Pero <strong>la</strong> <strong>viol<strong>en</strong>cia</strong> pat<strong>en</strong>te no sólo se ejerce sobre los cuerpos y <strong>la</strong>s formas<br />
<strong>de</strong> vida <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mujeres, se ejerce también sobre <strong>la</strong>s condiciones <strong>de</strong> feminidad