Parkinson - Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar

Niet alleen de factoren tijd, gezondheid en sociale isolatie waren hierbij een overweging. Het
zou ook afwijken van de vraag die ik in gedachten had, namelijk die naar de Santo Daime in
een urbane context. Vervolgens leek het me interessant om slechts een bezoek te brengen aan
Mapiá om een vergelijking te kunnen maken. De beperkte periode van veldwerk liet mij dit
echter niet toe. Ik zou mijn tijd op Florianopolis hard nodig hebben.
Tussen mijn eerste ontmoeting op de Europese Encontro op 6 oktober 2006 en mijn vertrek
naar Brazilië op 31 januari 2007, heb ik mij met name beziggehouden met de voorbereiding
van de praktische kant van mijn veldwerk: van reisverzekering tot muggenspray en van
onderzoekstechnische boeken tot ringbandmappen. Zoals reeds vermeld, is er voor vertrek
relatief weinig verdieping geweest in de literatuur. Dit had enerzijds te maken met tijdsdruk –
er moesten ondertussen ook nog een tweetal tentamens afgewerkt worden – en anderzijds was
het een bewuste keuze om zo ‘leeg’ mogelijk het veld in te gaan. Het was mij reeds duidelijk
dat de meningen over de Santo Daime erg verdeeld waren en ik had zelf hierin nog geen
standpunt genomen. Het is bekend dat objectiviteit in de wetenschap niet bestaat. Om me een
zo weinig mogelijk subjectief beeld te vormen wilde ik daarom zonder teveel informatie het
veld in duiken. Een kleine basiskennis had ik uiteraard wel, zodat ik zou weten welke vragen
ik wilde stellen en op welke onderdelen ik mij zou concentreren.
Op 2 februari ben ik in Florianopolis aangekomen. Per e-mail had ik reeds in december
contact gelegd met Enio Staub, de leider van de Santo Daime gemeenschap aldaar, die mij
had aangegeven vanaf maart van start te kunnen gaan, vanwege Carnaval en zijn reis naar
Mapiá. De eerste maand heb ik daarom besteed aan oriëntatie, acclimatisatie en kennismaking
met de taal en de cultuur. Ook heb ik in deze periode verschillende interessante contacten
gelegd. Zo heb ik gesproken met de professoren A. Groisman en J. Langdon aan de
Universidade Federal de Santa Catarina (UFSC) en ben ik alvast een kijkje gaan nemen in de
Santo Daime gemeenschap. Verder heb ik enkele vriendschappen gesloten en potentiële
respondenten ontmoet. Ook heb ik deze tijd gebruikt voor het opstellen van een korte
straatenquête om de algemene mening over Santo Daime te peilen en de gestructureerde
vragenlijst die ik aan mijn respondenten zou voorleggen.[5]
Rond 10 maart was Enio terug van zijn reis en op 12 maart hadden wij een afspraak, waarin ik
mijn bedoelingen nader toelichtte. Ondanks het feit dat hij me reeds per e-mail groen licht had
gegeven, vroeg hij mij een “resumo” (samenvatting) te schrijven met daarin de doelstellingen
en motieven van mijn onderzoek. Hij zou deze brief laten lezen door de commissie en naar
aanleiding daarvan beslissen. Op dat moment begreep ik niet helemaal waarom hij dit
noodzakelijk achtte en de man kwam star en streng op mij over, maar ik deed zoals
opgegeven. Het schrijven heeft bijna een week in beslag genomen, enerzijds vanwege het feit
dat ik nooit eerder een dergelijk lange brief zelfstandig in het Portugees had geschreven,
anderzijds omdat deze brief mij persoonlijk uitdaagde. Ik dacht dat het de bedoeling was te
motiveren waarom ik dit onderzoek wilde doen zonder Daime te willen drinken en dat leek
mij een hele opgave. In mijn dagboek schreef ik:
“Hier en nu word ik uitgedaagd. De uitdaging der uitdagingen: op papier zetten wie ik ben,
wat ik denk en hoe ik leef. Op papier uitdrukken dat ik begrijp waar Santo Daime over gaat,
wat voor innerlijk werk het betekent. Hier wordt ik door Santo Daime geconfronteerd met
mijzelf, uitgedaagd om mijn capaciteiten te gebruiken, uitgedaagd voor het leven. Ik word
uitgenodigd om mijn ziel op te schrijven, te beschrijven hoe mijn hart klopt. Het is een