Parkinson - Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar

Sjamanisme. De sjamaan is, kort gezegd, een bemiddelaar tussen het sacrale en het profane
en wordt gezien als het oudste beroep ter wereld. In samenlevingen die dicht bij de natuur
staan, is hun rol het reduceren van de angst voor onverklaarbare en onvoorspelbare krachten
(Jakobsen 1999: 1-2).[21] Volgens de antropologe Merete Demant Jakobsen (1999: 2-4)
bestaan er verschillende theorieën over de herkomst van het woord ‘sjamaan’ en vele
definities: “The term shamanism has been broadened to cover almost any attempt to contact
the spirit-world worldwide and at the end of this century is applied to weekend courses for
Westerners in search of new spirituality.” Dit laatste wordt door velen aangeduid als neosjamanisme
(Jakobsen 1999, Francfort e.a. 2001, Wallis 2003). Metzner (2006 [1999]: 2-3)
stelt dat ayahuasca door antropologen wordt erkend als de meest krachtige en meest
wereldwijd verspreide sjamanistische hallucinogeen. Hij definieert sjamanisme als volgt:
“... any practice of healing and divination that involves the purposive induction of an altered
state of consciousness, called the “shamanic journey”, in which the shaman enters into
“nonordinary reality” and seeks knowledge and healing power from spirit beings in thooe
worlds.”
Groisman (1999: 23) geeft in zijn onderzoek argumenten voor de stelling dat de Santo Daime
geen sjamanistisch kennissysteem is, maar een sjamanistische praktijk tussen de adepten
onderling, binnen een christelijke culturele context. Als sjamanistische kenmerken herkent hij
onder andere: het gebruik van psychoactieve planten, rituele genezing, de ‘zichtbare’ en
‘onzichtbare’ werelden, contact met geesten. Ik ben het met Groisman eens: De Santo Daime
oefent sjamanistische praktijken uit in een nieuwe (collectieve) rituele context.
God. Het is niet alleen zo goed als onmogelijk, maar ook onrealistisch om een woordelijke
definitie te willen geven van dit begrip. Welke God is de ware? Welke definitie is de juiste? Is
er wel een God? Stel de vraag: “Wie of wat is God?” en elk mens zal een ander antwoord
geven. Dit is ook gebleken na analysering van de interviews die voor dit onderzoek zijn
afgenomen. Het godsbegrip is alleen te bevatten binnen een persoonlijk kader, het eigen kader
van waarden en normen. De filosoof Derix (2004: 9) zet bij aanvang van zijn boek
“Ayahuasca; Een kritiek van de psychedelische rede” de volgende zin: “Overal waar ‘God’
staat, mag de lezer een alomvattend zijn of zijnde naar eigen keuze invullen.” Het is op deze
wijze dat binnen de Santo Daime wordt omgegaan met dit begrip. Het is ook de manier
waarop ik met dit begrip omga. God is dat wat eenieder eronder verstaat. In plaats van God
kan ook een ander woord gebruikt worden.
Susan Harding (2000) deed onderzoek naar het taalgebruik van Born-Again Christianity in de
Verenigde Staten, met als doel te overtuigingskracht te tonen van op Bijbel gebaseerde taal. In
het hoofdstuk “Speaking is believing” beschrijft zij de invloed die de woorden van de prediker
hebben op de kerkgangers. Zij concludeert vervolgens dat de taal zelf in feite de religie vormt,
dat het de gebruikte taal is die de volgelingen doet geloven. Hoewel de Santo Daime geen
prediker kent en – zoals verderop blijkt – ik van mening ben dat de kracht van de Santo
Daime elders ligt, kan wel degelijk gesteld worden dat er een soort ‘Daime-taal’ bestaat. Het
betreft zowel nieuwe woorden als bekende woorden die binnen een nieuwe context gebruikt
worden. Dit woordgebruik is met name afkomstig uit O Cruzeiro, de bundel hymnes van de
grondlegger Mestre Irineu, dat de basis vormt van de Santo Daime. Om een indruk te krijgen