Parkinson - Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar

ondraaglijke hitte en de wens om zo snel mogelijk de hut te ontvluchten. De tweede keer
echter, meen ik het beoogde effect te hebben ondervonden. Tijdens het ritueel heb ik zowel
momenten van heftige angst als van grote blijdschap gevoeld. Toen ik eruit kwam voelde ik
mij anders, enigszins van slag, maar op een prettige manier. De rest van de dag voelde ik
helderheid in mijn hoofd.
Naast de rituelen, heb ik veelvuldig meegedraaid met de alledaagse communitaire activiteiten,
zoals de gezamenlijke lunch. Daarnaast werd ik uitgenodigd een bijeenkomst bij te wonen van
de Plano de Desenvolvimento Comunitário (PDC), waarbij eerst 8, later zo’n 15 personen bij
elkaar kwamen om te praten over de ontwikkeling van de gemeenschap op het gebied van
watervoorziening, afvalverwerking, bestrating, onderwijs, tuinbouw, jongerenactiviteiten, etc.
Hierdoor kwam ik meteen te weten dat de gemeenschap niet louter om spiritueel werk ging,
maar dat er op allerlei gebied werk aan de winkel is. De gemeenschap is in feite een klein
dorp. Later ontving ik allerlei documenten van eerdere bijeenkomsten. Informatie hieruit is
verwerkt in hoofdstuk 4.
Graag had ik op Florianopolis een spiritueel werk willen bijwonen, zoals ik in Den Haag had
meegemaakt. Ik had gehoopt zodanig het vertrouwen te winnen, opdat het op een gegeven
moment mogelijk zou worden om foto’s of zelfs video opnames hiervan te maken. Hoewel ik
vrij was om beeldmateriaal te verzamelen van de hele gemeenschap en de kerk, was het echter
niet de bedoeling dat ik bij de werken aanwezig zou zijn. Wie geen Daime drinkt, wordt
geacht zich niet in de nabijheid van de kerk te vertoeven indien daar een ritueel aan de gang
is. Aanvankelijk voelde ik mij hierdoor ten onrechte buitengesloten en ik zag het als een vorm
van dogma. Later begreep ik dat het dient ter bescherming van de participerende personen. Zij
hebben zich op dat moment spiritueel opengesteld en zijn kwetsbaar. In het belang van alle
aanwezigen, is het daarom de taak van de leider en de fiscalen om een bepaald klimaat te
behouden binnen de kerk.[17] Echter, gezien het feit dat de logeerkamers van de
gemeenschap zich bevonden tussen het kerkgebouw en de toiletten, heb ik verschillende
werken zeer levendig meegemaakt. Die betreffende avonden heb ik niet geslapen totdat het
ritueel was afgelopen en iedereen naar huis was vertrokken. Dankzij de dunne houten wanden
van mijn kamer kon ik het gezang uit de kerk duidelijk horen en sommige gesprekken bij de
toiletten volgen. Op deze manier heb ik toch veel meegekregen. Ook heb ik die nachten hele
sterke en betekenisvolle dromen gehad.
Tot zover een beschrijving van de interviews, de observaties en de participatie tijdens het
veldwerk. Er is reeds verteld dat het literatuuronderzoek met name na terugkomst uit Brazilië
is uitgediept. Ook zijn de motieven hiervoor al genoemd. Graag zou ik nog willen ingaan op
de precieze werkwijze. De eerste bron van informatie is het internet geweest, via de
zoekmachine Google en via het aanklikken van links waarnaar op de zodanig verkregen
webpagina’s verwezen werd. In korte tijd heb ik op deze wijze basiskennis verzameld over de
Santo Daime en een overzicht verkregen van het netwerk van Santo Daime kerken
wereldwijd. Zoekacties naar literatuur over de Santo Daime in de Nederlandse bibliotheken
leverde niets op. Er waren vele werken te vinden van verwante thema’s, zoals andere
religieuze stromingen in Brazilië, het gebruik van ayahuasca in de oudheid en (urbaan)
sjamanisme. Hoewel ik sommige van deze boeken heb geleend, leek het mij op dat moment
weinig zinvol om ze serieus door te nemen. Ik had nog te weinig aanknopingspunten om
gericht naar informatie te zoeken en te weinig tijd om hele boeken door te werken op zoek
naar aanknopingspunten. Naast de eerder genoemde motieven, was het studieprogramma nu
eenmaal zodanig opgesteld, dat de student hiervoor weinig gelegenheid krijgt. Na bestudering
van onderzoekstechnische boeken en een flinke bladersessie in thematisch relevante werken,