Parkinson - Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar

je zelf compromitteren. Het is geen gearrangeerd huwelijk.” De keuze tot die compromis is
geheel zelfstandig, maar die keuze impliceert een verantwoordelijkheid. Als je het akkoord
sluit met de spirituele school om jezelf te ontwikkelen, dan moet je natuurlijk wel naar de
lessen gaan.
Om mee te doen aan Santo Daime werken is het overigens niet verplicht om je te initiëren. Je
kunt ook als niet-fardado aangesloten zijn. Het toeval wil dat op Florianopolis niet een
dergelijk persoon is geïnterviewd, maar in Nederland wel. Deze persoon was 53 jaar oud en al
zo’n 2,5 jaar aangesloten bij de Haagse kerk, maar van mening nog teveel met zichzelf in
gevecht te zijn om te besluiten fardado te worden en verklaarde er sowieso niet voor te voelen
om zich in het leven nog ergens aan te committeren. Op Florianopolis vertelde een 22-jarige
ondervraagde mij het tegenovergestelde: “Je moet je in het leven wel aan bepaalde dingen
committeren om spirituele groei te bereiken.” Ook hieruit blijkt dat het besluit om zich in de
Santo Daime te laten initiëren en zich zodanig te binden aan bepaalde verantwoordelijkheden
uiteindelijk een persoonlijke kwestie is.
Van de andere kant, wie eenmaal fardado is, blijft het zijn hele leven. Je hebt de ster (op je
borst) gekregen en die blijft bij je. Durkheim omschrijft initiatieriten zoals de fardamento als
een transformatie van een profaan naar een sacraal leven:
“Initiation is a long series of rites to introduce the young man into religious life. For the first
time, he comes out of the purely profane world, where he has passed his childhood, and enters
into the circle of sacred things. This change of status is conceived not as a mere development
of preexisting seeds but as a transformation totius substantiae. At that moment, the young
man is said to die, and the existence of the particular person he was, to cease –
instantaneously to be replaced by another. He is born again in a new form. Appropriate
ceremonies are held to bring about the death and the rebirth, which are taken not merely in a
symbolic sense but literally. Is this not proof that there is a rupture between the profane being
that he was and the religious being that he becomes?” Durkheim (1995 [1912]: 42, cursivering
oorspronkelijk).
Het is mede in deze zin dat vele respondenten verklaarden te zijn “wedergeboren” met de
Santo Daime. Dit wil echter niet zeggen dat je voor de rest van je leven verplicht bent om naar
de Santo Daime werken te gaan, noch dat je enige andere verplichting hebt jegens derden of
jegens de kerk. Zoals de uitleg hierboven, je moet niets doen waar je niet zelf achter staat en
een mens kan van mening veranderen. Ik heb hierover verder niemand geïnterviewd, maar
mijn interpretatie van deze levenslange verbinding is de volgende. Het kenmerk van een
spirituele school is dat je nooit bent afgestudeerd. Er bestaat geen diploma voor dit soort
kennis, want het is oneindig. Een mens is nooit klaar met zichzelf en het bestaan te ontdekken.
Een Nederlandse respondent formuleerde het als volgt: “Je innerlijke bibliotheek is
eindeloos”. Dat je aanvankelijk de Santo Daime als leerschool hebt gekozen, wil niet zeggen
dat je niet misschien elders een beter geschikte school vindt of dat je om persoonlijke redenen
ervoor kiest niet meer naar school te gaan, hetgeen zeker niet uitsluit dat je ondertussen op
een andere manier leert. Uiteindelijk heeft elk mens een eigen leerweg en gaat het erom dat
persoonlijke pad te allen tijde te volgen. We zagen al een voorbeeld van iemand die zich na
10 jaar heeft gedistantieerd en nu verder gaat in een andere religie, de umbanda. Deze vrouw