Parkinson - Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar

Er kan gesteld worden dat de destijds geformuleerde doelstellingen grotendeels zijn bereikt.
De algemene doelstellingen sluiten aan bij de in het voorwoord genoemde achtergronden
waartegen dit onderzoek is verricht. De specifieke doelstellingen sluiten aan bij de
geformuleerde hoofdvraag. De onderzoekstechnische doelstellingen, tenslotte, komen overeen
met de gebruikte methoden en technieken van onderzoek. Hoewel sommige punten in de
praktijk iets te ambitieus bleken te zijn, zijn ze allemaal zoveel mogelijk nagestreefd. Het is
niet mogelijk gebleken in een zodanig kort tijdsbestek de complete organisatie te
doorgronden, noch heb ik alle aspecten van de geschiedenis en kosmologie van de Santo
Daime kunnen achterhalen. Dat is mede te wijten aan de factor tijd, maar ook is waar dat de
inhoud van de Santo Daime religie heel dynamisch en veranderlijk is. Hoewel het een
basisstructuur heeft, is het tegelijkertijd heel open en wordt aangepast aan de hand van de
omstandigheden en de betrokken personen (Groisman 1999: 69). Dit geldt met name voor de
rituelen die deze religie constitueren, maar ook voor de organisatie, de vestigingsplaats(en),
de ruimtelijke omgeving en de deelnemers. De wijze waarop het zich weet aan te passen aan
verschillende sociaal-culturele contexten wereldwijd geeft de dynamiek en veranderlijkheid al
aan.
Doel van dit onderzoek is niet een gedetailleerde beschrijving te geven van de Santo Daime,
noch wil ik een vergelijking te maken tussen Santo Daime op Florianopolis en in Den Haag of
precies uiteenzetten hoe en waarom deze kerken zijn opgericht. Mijn eerste doel is om een zo
volledig en correct mogelijk antwoord te vinden op de hoofdvraag aan de hand van de
ervaring van 18 respondenten (zie hoofdstuk 5). In tweede instantie wil ik duidelijk maken dat
een verandering nodig is in het denkpatroon van de westerse wetenschap om te begrijpen
waar de Santo Daime – en vele andere levensbeschouwelijke stromingen – om draait. Dit
tweede punt is tijdens het onderzoeksproces opgedoken, omdat ik tegen de beperkingen van
mijn eigen denken ben aangelopen, en loopt als rode draad door dit verslag. Het is in het
bijzonder van belang in verband met de legaliseringsproblematiek waar de Santo Daime onder
lijdt, maar heeft, zoals gaandeweg uit dit werk blijkt, mijns inziens ook invloed in een breder
maatschappelijk en wetenschappelijk kader.
Ondanks het feit miljarden mensen iedere dag bidden, lijkt de westerse wetenschap nog steeds
moeite te hebben met de mogelijkheid dat er iets ‘hogers’ bestaat en dat er wegen zijn om tot
die ‘hogere’ dimensie te komen. Het is binnen die wetenschap vervolgens bijna ondenkbaar
dat er een mogelijkheid zou bestaan om met dat ‘hogere’ te communiceren. Zoals vele
wetenschappers stellen, is deze denkwijze gestoeld op een christelijk en ouderwets
classificatiesysteem van de werkelijkheid. Niet-christelijke geloofsvormen worden tot aan
vandaag – bewust of onbewust – vaak gestaafd aan christelijke opvattingen over het
menselijke bestaan. Daarnaast heerst het vanzelfsprekende geloof dat er een grens bestaat
tussen religie en wetenschap. Dit dualistische wereldbeeld is ontstaan in de 16 e en 17 e eeuw
naar aanleiding van conflicten tussen de christelijke kerk en de wetenschap van Newton,
Galilei, Descartes en anderen. Wetenschap zou zich vanaf dat moment uitsluitend gaan
bezighouden met materie en meetbare zaken. Innerlijke ervaringen, percepties, waarden,
moraliteit, subjectiviteit, psyche, ziel en dergelijke werden het gebied van de religie en
werden gezien als minderwaardige vormen van realiteit (van Lommel 2007: 20-6, Metzner
2006: 5). Het is binnen dit wereldbeeld dat natuurreligies in Europa zijn verdwenen, omdat ze
als ‘heidens’ en ‘ketters’ werden bestempeld. Het is binnen dit wereldbeeld dat ook
tegenwoordig bijvoorbeeld het Amazonewoud wordt weggekapt, het leefgebied van de
zogenaamd ‘primitieve’ Indianen van Zuid-Amerika (die onder andere het
natuurgeneesmiddel kinine ontdekten, het eerste middel tegen malaria, de ziekte die de