Parkinson - Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar

Van de respondenten op Florianopolis trachtte maar liefst tweederde (9) zoveel mogelijk mee
te doen aan alle Santo Daime werken. Zij richtten hun leven er helemaal naar in. De enige
door hen genoemde reden om een keer niet te gaan zou ziekte zijn. Ook werden werk en
familie genoemd. Eén respondent die zo’n 3 uur reizen van de gemeenschap vandaan woont
noemde verder gebrek aan tijd, geld of bereikbaarheid. Van 2 ondervraagden op Florianopolis
is de frequentie van participatie niet bekend. De overigen (3) gaan zo’n 2-3 keer per maand.
Alledrie verklaarden op dat moment daaraan voldoende te hebben. De een koos ervoor zich
daarnaast meer te richten op het sociale leven, de ander gaf werk en familie de prioriteit.
In Den Haag zeiden 3 van de 4 respondenten in ieder geval 3 keer per week naar de trabalhos
te gaan, namelijk naar de concentraties op de 15 e en de 30 e van iedere maand en naar de
trabalho de cura. Daarnaast gaat men regelmatig naar een hinario, vaak in Amsterdam. De
vierde ondervraagde verklaarde nu, na ruim 10 jaar, een beetje afstand te hebben genomen
van de Santo Daime en zich meer thuis te voelen bij de umbanda. Als belangrijkste motief om
niet naar een Santo Daime werk te gaan werd werk genoemd (op de volgende dag).
4.5 Naleving van regels
Het is reeds ter sprake gekomen dat de respondenten hun geloof niet als dogmatisch,
indoctrinerend of verplichtend ervaren. Integendeel zelfs, over het algemeen men verklaarde
binnen de Santo Daime grotere vrijheid te ervaren dan bij andere gefrequenteerde religies. Ik
ondervroeg mijn respondenten naar de invloed van hun religie op hun dagelijks leven en naar
hoe zij het ervaren om de regels na te leven die inherent zijn aan fardados. Deze zaken ervaart
men als vanzelfsprekend ervaren en als zeer positief. Ze werden meer als
verantwoordelijkheden gezien, dan als verplichtingen. Er is niemand die verklaarde zich
gelimiteerd te voelen, behalve één persoon in Nederland: “De Santo Daime regels omtrent
binding tot God komt eigenlijk in alle religies voor. Maar ik voel een vrijheidsbeperking bij
de werken, qua voorschriften, en er is een hiërarchie. (...) Santo Daime heeft teveel regeltjes
en paperassen”. Desalniettemin blijft deze persoon participeren.
Veel respondenten (7), allen uit Florianopolis, zeiden dat de Santo Daime invloed heeft op
hun dagelijks leven in alles wat ze doen. Andere noemden slechts aspecten van hun dagelijks
leven. Er werden gedragsveranderingen genoemd, zoals het eten van minder vlees, een
veranderd seksleven en het matigen van alcohol en roken. Daarnaast werden aanpassingen
genoemd in het persoonlijke karakter en gewijzigde opvattingen over de dingen des levens,
zoals een toename van helderheid, begrip, zorg, aandacht, bewustheid, structuur, ethiek,
respect, dank, waardering en waardigheid. Op het fysieke vlak voelt men zich gezuiverd en
gezonder. Men heeft geleerd in het heden te leven in plaats van in het verleden of in de
toekomst.
De regels die inherent zijn aan fardados, worden niet als strikt of zwaar ervaren. Sommige
respondenten zeiden er in het begin wel moeite mee te hebben gehad om zich aan de regels te
houden, omdat ze het ervaarden als abstinenties of omdat ze totale toewijding en discipline
vergden. Vrij snel zagen ze het als een goede zorg voor zichzelf en dat ze een diepere
betekenis hebben binnen hun context: “Men heeft de tendentie te rebelleren tegen regels, maar
ze bestaan voor ons bestwil”, aldus een respondent. Een ander legde uit: “Als fardado sluit je
een compromis die je moet nakomen. Het is niet zo strikt. Als je niet kunt, dan heb je niet de
verplichting. Maar je moet doen wat je belooft. Daarom nodigen wij geen anderen uit, je kunt