Parkinson - Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar

Figuur 4
De liaan baxnisteriopsis caapi (voorgrond) en de struik psychotria viridis.
Bron: MondoVR (2008).
Uit chemische en medische onderzoeken is naar voren gekomen dat de psychoactieve effecten
van ayahuasca met name worden bewerkstelligd door de alkaloïde N,N-dimethyltryptamine
(DMT) uit de bladeren en beta-carbolines, ook alkaloïden, afkomstig uit de liaan. Bij orale
inname is DMT niet actief, omdat het wordt verteerd door de enzym monoaniineoxiclaze
(MAO) dat gewoonlijk in de maag aanwezig is. Door de MAO-remmende werking van de
beta-carbolines, wordt de DMT echter wel geactiveerd. Dit geeft de karakteristieke effecten
van de Daime (Groisman 2000: 30-2, MacRae 2000, Metzner 2006 [1999]: 1-2).
In de literatuur wordt ayahuasca onder allerlei verschillende (westerse) categorieën geschaard.
De meest genoemde zijn: hallucinogeen, entheogeen, psychedelicum, psycholyticum,
psychotomimeticum en psychointegrator. Hoewel ik geen ervaring heb gehad met ayahuasca
en zelf niet zou weten wat de juiste benaming zou moeten zijn, is het mij duidelijk dat de
westerse wetenschap er geen raad mee weet. Van de ene kant zijn alle bovengenoemde namen
toepasbaar, afhankelijk vanaf welke focus je kijkt. Van de andere kant komen geen van deze
benamingen tot een volledige dekking. Zelf vind ik de term entheogeen het meest in de buurt
komen, omdat het zowel een biochemische, fysieke werking impliceert, als een contact met
het goddelijke. Het begrip ‘entheogeen’ komt van de Griekse woorden en (in), theo (god) en
genos (creëren), oftewel het creëren van God in jezelf (o.a. Bogers 2001: 34). De Santo
Daime adepten noemen hun drank zelf een sacrament, hetgeen verwijst naar een sacraal
gebruik.
Het recept van de ayahuasca is ‘ontdekt’ door Indianen uit het Amazonegebied. Wie een tijd
met een indianenstam optrekt, zoals de etnobotanist Mark Plotkin dat deed bij verschillende
volkeren in het oerwoud van Suriname, zal merken dat deze mensen een enorme botanische
kennis hebben en ongelofelijk goed thuis zijn in de medicinale werking van allerlei
plantensoorten. Van bijna elke plant weten zij waar het groeit, wanneer het bloeit, welk deel
van de plant gebruikt dient te worden voor welk effect, op welke manier de plant gebruikt
dient te worden, enzovoorts. Volgens de informatie uit Plotkin’s website (Plotkin 2008),
beslaan de regenwouden op aarde slechts 6% van het totale aardoppervlak, maar bevatten ze
samen maar liefst 50% van alle plantensoorten. Slechts 2 procent van alle planten op aarde
blijken in een laboratorium te zijn onderzocht. Het is bekend dat een groot deel van de
westerse medicijnen zijn gebaseerd op de plantenkennis van deze inheemse bevolking, zoals
die voor malaria, diabetes en hepatitis B. In de film “The Shaman’s apprentice” (Plotkin
2001) is te zien hoe de Plotkin het Amazonewoud introk om deze kennis op papier te zetten,
opdat het niet verloren zou raken.[50] In de film wordt verteld dat 80% van de
wereldbevolking voor gezondheidszorg berust op het gebruik van planten. In een interview
met Miranda Smith, regisseuse en producente van de film, zegt Plotkin:
“The greatest killer of our species is malaria. Malaria’s killed more people than cancer and
AIDS combined. The front-line treatment for malaria is quinine, which was taught to us by