Parkinson - Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar

Figuur 8
Verdeling van de ruimte in het kerkgebouw tijdens rituelen.
Tot zover een uiteenzetting van de verschillende rituelen. Nu volgt een beperkte beschrijving
van de handelingen tijdens de spirituele werken. Zoals eerder gezegd, gaat het in deze werken
echter om hetgeen binnen in de participanten gebeurt. Over de innerlijke ervaringen kan ik
niet veel vertellen, ten eerste omdat ze vaak heel persoonlijke en intiem zijn. Ten tweede
omdat ik zelf niet een dergelijke ervaring heb gehad. Het is moeilijk om over een film te
praten die je nog nooit hebt gezien, bij wijze van spreken. Ten derde, zo blijkt ook uit
hoofdstuk 4.14, is het zelfs voor de oudere fardados lastig om
uit te leggen wat er precies plaatsvindt. Onderstaande beschrijving is gebaseerd op
verklaringen van derden en op eigen observaties in Florianopolis en Den Haag.
Een Santo Daime kerkgebouw heeft doorgaans de oppervlakte van een gelijkzijdige zeshoek
met in het midden een hexagonale tafel.[59] Indien men rechte lijnen trekt vanuit het midden,
is de vloer op te delen in 6 gelijke vlakken (zie figuur 8). Tijdens een ceremonie wordt de
rechterhelft van de zeshoek bezet door de mannen, de linkerhelft door de vrouwen. In het
midden bevinden zich gewoonlijk de ceremonieleider en de muzikanten. Daaromheen alle
deelnemers, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen maagden, getrouwden (of
ongetrouwden met relatie) en senioren, waardoor de 6 vlakken evenwichtig bezet worden:
maagden tegenover maagden, getrouwden tegenover getrouwden, etc. In elk vlak staat men in
rechte rijen naast elkaar, rondom de tafel (stippellijnen op figuur 8). Op de vloer zijn alle
lijnen exact aangegeven en de punten waar men in de rij moet staan. Bij aanvang van een
werk krijgt iedereen een plaats aangewezen. Tijdens het dansen dient men op deze plek te
blijven en het is niet de bedoeling van plaats te wisselen of de plaats te verlaten, behalve voor
een toiletbezoek of om even uit te rusten. Behalve Daime is in de zaal ook drinkwater
aanwezig. Eten doet men eventueel na afloop.
Naast de ceremonieleider, de muzikanten en de deelnemers, zijn er ook fiscalen aanwezig.
Deze personen hebben de taak alert te blijven op wat er gebeurt in de zaal en eventueel
assistentie verlenen aan diegenen die dat nodig hebben. Er zijn minimaal één mannelijke en
één vrouwelijke fiscaal die zich ontfermen over hun respectievelijke helften van de zaal.
Bovendien staat er altijd minimaal één fiscaal buiten of bij de deur die zich bezighoudt met de
personen die de zaal tijdelijk verlaten. Op Florianopolis had deze bovendien als taak de
vuurhaard en/of kaars buiten brandende te houden, ook in de regen.
Er zijn nog meer rituelen, gedragsregels en andere aspecten te noemen, maar het zou te ver
reiken om ze hier alle in detail te bespreken. In plaats daarvan verwijs ik naar de eerder
genoemde Norms of Ritual (CEFLURIS 2008). Hoewel over het algemeen deze normen door
iedereen worden aangehouden, kan de ene kerk wat preciezer zijn dan de andere in de
navolging. Soms worden normen om praktische redenen ter plaatse aangepast, soms heerst er
simpelweg een vrijere sfeer in de kerk. Het komt daarnaast regelmatig voor dat een groep