Parkinson - Stichting Welzijn Ouderen Wassenaar

dichtstbijzijnde scholen zijn nu meerdere kinderen en ook docenten uit de Santo Daime
gemeenschap.
4.8 Godsbeeld
Naar schatting beschouwt zo’n 95% van de wereldbevolking zichzelf als religieus of gelovig
(Adherents 2008). Als antropoloog lijkt mij de vraag of God wel of niet bestaat daarom niet
relevant. De meest interessante conclusie uit dit gegeven is wat mij betreft dat er een
antropologische – menselijke – basis bestaat voor geloof. Ook theologe en filosofe Desiree
Berendsen (2001) kwam tot deze conclusie. Het kan vervolgens interessant zijn om in te gaan
op de verschillende culturele en individuele opvattingen van God, maar de vraag die mij het
meest bezighoudt is: Wat zegt deze basis over de mens(heid) zelf?
Het zijn de theologen die het wezen van de godheid bestuderen. Zij proberen de kenmerken
van God te systematiseren. Het is mijns inziens voor de mens een bijna onmogelijke taak om
te omschrijven wie en/of wat God is. Niet alleen is het concept te ‘groot’ om in woorden te
vangen, het is daarnaast niet eenvoudig om een definitie te formuleren waar iedereen zich in
kan vinden. Zijn immers niet heel veel conflicten in de geschiedenis van de mensheid rondom
dit probleem ontstaan? In een poging om toch het godsbeeld van de Santo Daime adepten te
reconstrueren, heb ik in mijn interviews enkele (theologische) vragen hierover geponeerd.
Hieronder volgt een analyserende samenvatting van de gevonden antwoorden.
Alvorens te praten over het godsbeeld van de respondent, stelde ik de vraag of de persoon in
kwestie in God gelooft. Net op het moment dat die vraag overbodig leek, omdat iedereen hier
“ja” op bleek te antwoorden, kwamen er verhalen tevoorschijn van personen die tijdens hun
jeugd niet in God geloofden (2) of het geloof hadden opgegeven (1), althans in de vorm
waarmee zij dat van hun ouders hadden meegekregen. Zij verklaarden het godsbegrip pas te
hebben teruggekregen met de Santo Daime: “Ik pikte er niks van op in de kerk vroeger. Ik heb
met Daime gezien wat het christendom inhoudt. (...) Ik kon niet in God geloven, wel in
contact met de natuur. De natuur is de intermediair naar God.”
Vervolgens werden de vragen gesteld wat het eerste opkomt bij de gedachte aan God en hoe
men God zou beschrijven. De meest genoemde woorden zijn: Leven of levensbron,
(universele) liefde, (scheppende) natuur, totaliteit, kracht, energie en vibratie. Sommigen
vonden dat deze vraag niet te beantwoorden was, omdat God volgens hen onbeschrijflijk is.
Vrijwel alle respondenten leken het erover eens te zijn dat God een soort kosmische kracht of
intelligentie is, dat overal aanwezig is en dat over alles en iedereen regeert. Alle mensen zijn
kinderen van God. Om deze reden zijn mensen zijn gelijkenis (semelhança). De wetten van
God zijn de wetten der natuur, waaraan de hele kosmos zich houdt. Een respondent vertelde
lachend: “[Met Santo Daime] zie ik dat alles een wet heeft, alleen de mens overschrijdt het.
De zon en de planeten volgen de wet, die staken niet. (...) Niets is toeval.”
Ten derde werden enkele vragen gesteld in de beschrijving van God aan de hand van de
volgende categorieën: persoonlijk/abstract, uniform/pluriform, mannelijk/vrouwelijk. De
wijze van beantwoording op deze vragen maakt de analyse zowel problematisch als
interessant. Bij elke vraag zijn namelijk alle mogelijke categorieën in vrijwel gelijke mate
genoemd, inclusief de opties “allebei” en “geen van beide”. Er leek alleen een algemene
neiging te zijn naar de visie van God als zijnde een mannelijke kracht of energie, hetgeen