14_Saudiña - Sergas

Educando
a mirada
Ana María Fernández Castro
Mestra de Educación Infantil
CEIP A Rúa, Cangas do Morrazo
¿Falamos todos e todas do mesmo cando
falamos de matemáticas? Hoxe podo afirmar
rotundamente que “non”. Cando empecei
a traballar e durante bastantes anos,
nin sequera “falaba” de matemáticas,
programaba unidades didácticas non sendo
consciente do currículo oculto nas miñas
propostas: unha concepción formal, abstracta,
madurativa, “preparar para…”.
As matemáticas son un instrumento cultural
que nos permite desenvolvernos no día a día.
Continuamente estamos a facer
aproximacións, medindo, orientándonos
na rúa, calculando o que precisamos…
Pola contra, as miñas prácticas docentes
amosaban unha visión restritiva da
matemática, pois non recoñecían como tal
a que se utiliza na vida diaria.
Como consecuencia, moitos/as alumnos/as
consideraban que o coñecemento matemático
tiña a súa maior expresión no contexto da aula.
A formación teórica e continua abriume unha
nova perspectiva, do construtivismo de Piaget
podían derivar outras interpretacións
didácticas. Había outras alternativas á
matemática formal, afastada da vida real, que,
como moito, propón exercicios divertidos en
lugar de problemas cotiás. A matemática
significativa non entraba polas portas da miña
aula porque consideraba que nela había
certos conceptos que estaban fóra da
capacidade lóxica dos cativos destas idades,
coa conseguinte redución de contidos cotiás,
con sentido.
Co fin de cambiar esta visión reducionista
que afectaba tanto os meus alumnos como
a miña función docente, xurdiu o proxecto
“Con ollos matemáticos”, froito da
necesidade de aprender e ensinar a
observar a realidade dende a óptica
matemática. Foi un proxecto docente longo,
levado a cabo durante tres cursos,
un conxunto de secuencias didácticas
e pequenos proxectos matemáticos
contextualizados nos diferentes niveis de
educación infantil (3, 4 e 5 anos) para,
finalmente, facer unha avaliación sobre a
pertinencia e a potencialidade da proposta
didáctica construtivista en idades temperás.
No DCB (1989) establécense unha serie
de principios de intervención educativa,
baseados nos coñecementos e resultados
obtidos nas investigacións da psicoloxía
evolutiva e da instrución, que se poden
considerar construtivistas e que subscribo
como piares da metodoloxía didáctica
implícita no meu proxecto docente:
> Relacionar matemáticas e vida real,
partindo das experiencias que posúa o/a
neno/a. Contar con sentido, resolver un
problema real, desenvolver unha proposta
que nos interesa…
Proxectos: ¡Canta febre temos! ¡Vai moito
frío! ¡Queremos chegar ata o teito!…
> Facilitar a construción de aprendizaxes
significativas, deseñando actividades que
permitan que o/a alumno/a estableza
relacións entre os coñecementos previos
e as novas aprendizaxes.
“Estes días vindes moi abrigados/as,
¿por que? ¿Escoitastes falar da onda
de frío? ¿Que sabedes diso?…”
(Proxecto: ¡Vai moito frío!)
“O que hai que ensinar
determínase mirando a vida
e como ensinalo mirando o neno”
Wells
> Un enfoque globalizador,
que permita desenvolver as propostas
dentro dun contexto, sen perder a súa
visión globalizada.
Buscamos números na casa, no noso
corpo, na rúa… porque queremos
saber para que serven os números
que nos rodean e, deste xeito,
poder comprendelos e utilizalos
cando o precisemos (proxecto:
¿Para que serven os números?)
> A interacción profesorado-alumnado
é esencial para que se produza
a construción de aprendizaxes significativas
e a adquisición de contidos de claro
compoñente cultural e social.
A linguaxe convértese en mediadora
na evolución do pensamento lóxico…
…no diálogo en gran grupo:
— “¿Cantos cintos pensades que terei
que recortar para o disfrace de
superheroe?”
…nas actividades de pequeno grupo:
— “Ordenade por alturas os/as
nenos/as do grupo, ¿como ides
empezar?” (Proxecto: Canto medimos)
…nas actividades individuais:
— “Miguel, ¿pódesme ensinar
o debuxo da cinta de 50 metros
despregada no corredor? ¿Por que dis
que ninguén dixo a medida correcta?
Dis que o pensaches…, explícate un
pouco máis” (Proxecto: ¿Canto medirá
o pelo da muller chinesa?)
> Ter en conta as peculiaridades de cada
grupo e os ritmos de aprendizaxe de
cada neno/a, favorecendo a autoestima e o
autoconcepto. Interpretar os significados en
101