14_Saudiña - Sergas

eles porque están confusos respecto ao
papel que deben adoptar con respecto á
educación da súa prole.
Estes nenos poden enfrontar, violentar,
burlar ou incluso humillar os seus pais
na segunda infancia e sobre todo na
preadolescencia. Utilizan tons de voz
e actitudes corporais belixerantes e
desafiantes, que se reforzan se os pais
ceden. Manexan a chantaxe emocional
e as ameazas, desobedecen seria e
constantemente ata conseguir impoñer
a súa vontade, chegando incluso á
intromisión e a intentos de ruptura da
parella, enfrontando entre si os pais.
Realmente, dirixen o fogar e crean unha
atmosfera de tensión irrespirable.
En ocasión estenden esta actitude aos
irmáns, avós, curmáns,… Ademais, estas
condutas poden ter continuidade na
institución escolar e nos espazos de ocio.
En relación coa súa orixe, algúns
estudos apuntan que esta síndrome ten
un compoñente xenético e outros din
que se debe a causas psicolóxicas ¿Que
opina vostede sobre este particular?
— A súa aparición case sempre responde a
múltiples causas e determinantes. Hainas
xenéticas, relacionadas co que se chama
temperamento, que diferenza uns nenos
doutros (no xenio, na impulsibilidade,
na actividade, ás veces brusca, ás veces
excesiva, e case sempre intempestiva).
Outras son psicolóxicas, e boa parte
relacionadas coa interacción cos pais,
irmáns, curmáns,… e a educación que
reciben, sobre todo ata os 6 anos. Inflúe
especialmente a falta de pautas e límites
antes dos 4 anos. Os fundamentos da
educación ciméntanse no seo familiar,
nas pautas de crianza: nos hábitos de
comunicación, nos horarios, na hixiene,
nas normas elementais de seguridade e nos
límites de conduta mantidos con afecto e
firmeza non exentos de flexibilidade,
nun contexto de acordo entre pai e nai
(e avós) sobre as ditas pautas.
Existen tamén causas e pautas relacionadas
coa socialización cos outros, especialmente
na escola. A educación institucional pode
corrixir, manter ou reforzar as pautas
de relación inadecuadas, sobre todo se non
existe unha alianza concordante e explícita
entre pais, profesorado e colexio, ou se
existe, pola contra, unha alianza familiar
contra a escola en forma de actividades
desvalorizadoras ou hostís ante os límites
que a institución impón e dos que
a familia carece.
Esta síndrome pode ser considerada
unha manifestación extrema da
ausencia de valores morais e, en
concreto, da ausencia de sentimento
de culpa?
— Máis que de ausencia de valores,
é contradición entre valores. Confusión
entre liberdade e falta de límites, entre
atender as necesidades do neno e
consentirlle calquera desexo ou capricho.
Entre acceder a algunha demanda do neno
e que iso sexa sempre a norma
e que ocorra sen esforzo, sen razoamento e
sen demora algunha entre a demanda
e a súa satisfacción. Entre dar seguridade e
sobreprotexer. En confundir culpa e
responsabilidade. En pensar soamente en
termos de dereitos e non tamén
de deberes. En ser tolerantes con ser
neglixentes. En pensar que dicir non,
é frustrar inadecuadamente.
En pensar que sempre hai que dicir si.
En confundir ser afectuosos con mimar
de maneira constante.
Un emperadores, imaxinados por Irene Fernández (8 anos)
Estes cadros nos se dan unicamente
en nenos ou nenas dun único medio
sociocultural, ¿ou si? ¿Existe algunha
tipoloxía, algún perfil concreto de
persoas, ou existe algunha relación con
algunha clase social determinada?
— Como comentei antes, a relación existe
máis ben co ambiente familiar, escolar e
social, máis que cunha clase social concreta.
A falta de pautas educativas,
as directamente erróneas ou inexistentes,
así como o desacordo entre os dous
proxenitores e a falta de pautas coherentes e
axeitadas entre os adultos (pais, profesorado,
comunidade educativa en xeral e medio
social próximo), relaciónanse fortemente coa
“construción” e orixe desta síndrome.
Por outra parte, tamén contribúe ao seu
incremento a confusión que existe na
sociedade entre o que é a liberdade e a
ausencia de límites, entre o que é a
autoridade necesaria e a represión e entre o
que é a maduración progresiva e a evitación
de calquera tipo de frustración.
Na actualidade prodúcese a satisfacción
dos desexos dos nenos case antes que os
rapaces poidan expresalos e ademais faise
sen demora ningunha. Elementos ambos que
reaparecen con forza en condutas impulsivas,
sen autocontrol e tamén no consumo cada
vez máis precoz de substancias psicoactivas.
129