pobierz plik pdf - Rozwój e-edukacji w ekonomicznym szkolnictwie ...

Edwin BendykSkoro rola wiedzy stała się zagadnieniem centralnym z punktu widzenia współczesnegosystemu społeczno-ekonomicznego, to równie ważne stają się wszystkie tematyzacje tego problemu:modele produkcji wiedzy, zagadnienia innowacyjności i kreatywności, ochrona wiedzyjako zasobu i formy kapitału produkcyjnego, w końcu upowszechnianie wiedzy. Wydawało się,że wiele z tych problemów zostało już rozstrzygniętych. Wszak to już Francis Bacon 3 przedstawiłnowoczesny przepis na produkcję wiedzy, tworząc podstawy empiryzmu. Przepis ten utrwalił sięw publicznym dyskursie po zwycięstwie Roberta Boyle’a w debacie z Thomasem Hobbesem 4 ,której przedmiotem był status poznawczy metody empirycznej. Zwycięzcą w tej debacie byłanauka, która uzyskała uprzywilejowaną pozycję w nowoczesnym społeczeństwie. To ona zyskałamonopol na orzekanie, co jest prawdą, a co fałszem w dyskursie o realnym świecie. Uczenistali się kapłanami tej prawdy. Oświecenie, a później pozytywizm doprowadziły ten proces dorozkwitu, definiując jednocześnie rolę instytucji upowszechniających wiedzę: uniwersytetów(by wspomnieć słynną reformę uniwersytetu przeprowadzoną przez Humboldta w Prusach)i szkół (obowiązek szkolny).Ten obraz nowoczesności jako epoki odwołującej się do powszechnego oświecenia jako celusamego w sobie i warunku emancypacji człowieka przez wiedzę poddawany był wielokrotniekrytyce. Wystarczy wspomnieć prace Claude’a Levi-Straussa, który przekonywał, że powszechnaalfabetyzacja tyle służyła emancypacji, ile produkcji posłusznego obywatela nowoczesnego państwa.Podobnie wypowiadał się Michel Foucault, zaliczając nowoczesne instytucje edukacyjnedo instytucji społeczeństwa dyscyplinarnego. Szkoła, koszary, fabryka i więzienie miały podobnąstrukturę, różniły się tylko swoim przeznaczeniem.Ten bardzo pobieżny tylko przegląd poglądów na społeczną rolę wiedzy i jej upowszechnianiama pokazać, że pytania takie powinniśmy stawiać także dzisiaj, bo społeczeństwooraz mechanizmy jego działania nie są wcale takie przezroczyste i nawet e-learning nie jestpojęciem niewinnym. Z jednej strony koncepcję wspierania procesów edukacyjnych nowymitechnologiami można potraktować jako kontynuację nowoczesnej i oświeceniowej wizji społeczeństwa.Skoro rola wiedzy rośnie, to rośnie znaczenie jej udostępniania jak najszerszymkręgom obywateli. Umasowienie edukacji i wymóg kształcenia ustawicznego dotykający corazszersze kręgi społeczne powodują, że klasyczne instytucje nauczania stają się niewydolne. Społeczeństwonowoczesne swoje problemy rozwiązuje odwołując się do nauki i techniki. Skorowięc edukacja staje się poważnym problemem „logistycznym”, należy odwołać się do narzędziproblem ten rozwiązujących. E-learning jest produktem takiego podejścia. Czy skutecznym?Tego jeszcze nie wiemy.Warto natomiast zauważyć, że e-learning, podobnie jak społeczeństwo, w jakim ma byćstosowany, nie jest wcale przezroczysty. Podczas rozwiązywania kolejnych problemów i tworzeniakolejnych rozwiązań odwołujących się do koncepcji e-learningu pojawiają się różne kwestie„techniczne”, wymagające pilnego rozwiązania. Jedna z istotniejszych, to kwestia własnościintelektualnej. E-learning mógłby rozwijać się znacznie szybciej, gdyby nie np. przepisy o ochroniepraw autorskich, powodujące, że olbrzymiej ilości wartościowych edukacyjnie materiałównie można w domenie cyfrowej wykorzystać. I nie jest to problem tylko techniczny, lecz jakpokazuje debata o własności intelektualnej, jest to kluczowa kwestia ustrojowa i fundamentalna2083F. Bacon, Novum Organum, PWN, Warszawa 1955.4S. Shapin, S. Schaffer, Leviathan and The Air-Pump. Hobbes, Boyle, and the Experimental Life, Princeton UniversityPress, Princeton 1985.