Odpowiedzi - Senat RP - Senat Rzeczypospolitej Polskiej

39. posiedzenie Senatu w dniu 31 lipca 2009 r. 243
sztów i formalnoœci. W postêpowaniach s¹dowych s¹ bowiem zobowi¹zane do
stosowania okreœlonych procedur i nie sposób czyniæ zarzutu z tego, ¿e procedury te
stosuj¹.
O niezasadnoœci pierwszego zarzutu sformu³owanego pod adresem prokuratury, i¿
„œledztwa czêsto s¹ umarzane dla zasady”, przekonuje ju¿ sama analiza danych statystycznych
spraw zakoñczonych w I pó³roczu 2009 r. Wynika z niej, ¿e na ³¹czn¹ iloœæ
spraw zakoñczonych w tym okresie – 553.352, umorzono wobec niestwierdzenia przestêpstwa
104.013 spraw, zaœ 101.333 sprawy z powodu niewykrycia sprawcy przestêpstwa.
Analiza treœci zarzutu Pana Senatora pozwala przyj¹æ, ¿e odnosi on go do
pierwszej grupy spraw, które stanowi¹ zaledwie 18,80% ogó³u spraw. Trzeba te¿ pamiêtaæ,
¿e zarzuty co do umarzania spraw wobec niewykrycia sprawcy przestêpstwa
dotycz¹ przede wszystkim organów Policji.
Warto podkreœliæ, ¿e w okresie I pó³rocza 2009 r. skierowano akty oskar¿enia wobec
210.077 osób oskar¿onych, a wiêc przeczy to jednoznacznie zarzutowi, ¿e œledztwa
s¹ umarzane co do zasady.
Nale¿y przy tym podkreœliæ, ¿e zasadnoœæ ka¿dego orzeczenia prokuratorskiego
o umorzeniu postêpowania podlega kontroli s¹dowej, o ile pokrzywdzony zainicjuje postêpowanie
odwo³awcze, a nastêpnie stosownie do treœci art. 55 k.p.k., w sytuacji powtórnego
wydania postanowienia o umorzeniu postêpowania, pokrzywdzony mo¿e
w terminie miesi¹ca osobiœcie wnieœæ w takiej sprawie akt oskar¿enia do s¹du.
Wreszcie, w sytuacji, gdy pokrzywdzony nie skorzysta³ z mo¿liwoœci wniesienia aktu
oskar¿enia stosownie do uprawnienia, jakie mu gwarantuje art. 55 k.p.k., umorzone
postêpowanie przygotowawcze mo¿e byæ w ka¿dym czasie podjête na nowo, gdy
pokrzywdzony poda nowe okolicznoœci b¹dŸ dowody albo istotne fakty, które pozwol¹
na ponown¹ i odmienn¹ ocenê takiego umorzonego postêpowania (art. 327 k.p.k.).
Nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e postêpowanie karne ma kontradyktoryjny charakter,
dowody przeprowadza siê na wniosek stron i przy ustosunkowaniu siê do nich strony
przeciwnej. Zatem wszystkie wnioski stron i uczestników postêpowania nie mog¹ byæ
uwzglêdnione i rozstrzygane po ich myœli, skoro ich interesy w danym postêpowaniu s¹
sprzeczne. Wyjaœnia to i usprawiedliwia drugi zarzut podnoszony wobec prokuratury,
i¿ „nie s¹ uwzglêdniane okolicznoœci podnoszone przez ich uczestników, jakby prokuratorzy
pozostawali g³usi na ich wyjaœnienia”. Skoro charakter procesu karnego sprawia,
¿e interesy pokrzywdzonego i podejrzanego nie s¹ to¿same, to treœci¹ wniosków
wyp³ywaj¹cych z przeprowadzonych w danej sprawie dowodów warunkowany jest zarówno
rodzaj rozstrzygniêcia danej sprawy, jak i treœæ orzeczenia koñcz¹cego postêpowanie
przygotowawcze.
Odnosz¹c siê natomiast do zarzutu „lekcewa¿¹cego traktowania tragedii ludzkich”,
podnieœæ nale¿y, ¿e istot¹ postêpowania karnego dotycz¹cego tragicznych zdarzeñ jest
z regu³y korzystanie przez prokuratora w takim postêpowaniu z pomocy osób posiadaj¹cych
wiadomoœci specjalne, czyli z instytucji bieg³ego. To treœæ opinii koñcowej bieg-
³ego (niekiedy bieg³ych z ró¿nych dziedzin) wyjaœnia z regu³y genezê danego tragicznego
zdarzenia, jego przebieg i skutki, a tym samym tak¿e praktycznie warunkuje treœæ rozstrzygniêcia,
jakie w danej sprawie podejmuje prokurator. Nadto, zarówno w tych, jak
i w innych sprawach, podejmowane przez prokuratora decyzje procesowe oparte s¹
tak¿e na innym materiale dowodowym – z regu³y na zeznaniach œwiadków. To na ich
wypowiedziach opiera siê wiêkszoœæ rozstrzygniêæ procesowych. Zgodziæ siê zaœ trzeba
z obiegowym porzekad³em, ¿e spo³eczeñstwo „ma taki wymiar sprawiedliwoœci, jakich
ma œwiadków”. Nierzadko zaœ spotykane jest tzw. „k³amstwo s¹dowe”, którego przejawy
dostarczaj¹ procesy o przestêpstwa fa³szywych zeznañ (art. 233 k.k.) i innych wystêpków
przeciwko wymiarowi sprawiedliwoœci, jak fa³szywego oskar¿enia (art. 234
k.k.), zatajania dowodów niewinnoœci (art. 236 k.k.), czy fa³szywego zawiadomienia
o pope³nieniu przestêpstwa (art. 238 k.k.). Jest ono najgorszym z wszystkich k³amstw,
gdy¿ godzi nie tylko w dobra stron procesowych, ale rzutuje tak¿e na powszechn¹ ocenê
wymiaru sprawiedliwoœci, w tym i na ocenê dzia³alnoœci prokuratury.
Tak wiêc na ocenê dzia³alnoœci prokuratury, która ju¿ na pierwszym etapie postêpowania
musi w oparciu o wypowiedzi œwiadków, opinii bieg³ych i innych dowodów,