Een geschiedenis van Hongarije.pdf - Kees Bakker over Hongarije

echtvaardiging voor zijn machtspolitiek wilde geven. De naoorlogse elite kon het bij
beweringen van een dergelijk kaliber niet laten, omdat het recht van de sterkste, als het
bestond, nu het recht was van de mogendheden van de Entente om het land hun wil op te
leggen. Dit is er de reden van, dat Klebelsberg zo sterk de nadruk legde op de ‘culturele
superioriteit’ van de Hongaren. De gedachtengang van Klebelsberg, die trouwens als twee
druppels water leek op die van van de z.g. ethische koloniale politiek in ons land, kwam
erop neer dat Hongarije in het Karpatenbekken beschavingsarbeid had te verrichten en dat
het om die reden nodig was de hegemonie van Hongarije weer over de verlorengegane
gebieden uit te breiden. Maar Klebelsberg en zijn geestverwanten waren wel van mening,
dat de Hongaarse hegemonie een humaner gezicht moest krijgen. Zo pleitten Pál Teleki
en Gyula Szekfű ervoor om gebieden waar andere nationaliteiten in de meerderheid
waren, interne autonomie te geven. Het aanstaande geachte Super-Hongarije moest voor
de niet-Hongaren acceptabel gemaakt worden. En in afwachting van de komst ervan
probeerde Teleki de Hongaren tot wat meer ‘geduld’ en ‘vaderlijke liefde’ te bewegen.
Tegelijkertijd echter voelde het regiem er niet voor om de collectieve rechten van de
nationale minderheden, vastgelegd in het verdrag van Trianon, te respecteren. Ook al
vormden Slowaken, Roemenen, Kroaten en Serven samen niet meer dan 2,4 procent van
de bevolking, toch kon een tolerante minderhedenpolitiek niet lijden. Al in 1922 werd het
ministerie voor de minderheden opgeheven. Het minderhedenbeleid werd de
verantwoordelijkheid van regeringscommissarissen die uitdrukkelijk tot taak hadden de
verhongaarsing van de onder hen ressorterende minderheden te bevorderen. Politieke
partijen van de minderheden verdwenen van het toneel, de oprichting van een
onafhankelijke Slowaakse organisatie werd door de regering en de plaatselijke
autoriteiten in Békéscsaba eendrachtig voorkomen. Het onderwijs in de eigen taal werd
beperkt tot een paar verloren uurtjes in de week. Zo kregen de etnische minderheden
binnen de grenzen van Klein-Hongarije de Hongaarse culturele superioriteit zonder een
spoortje vaderlijkheid ingewreven.
Etnisch nationalisme 1: de ‘rasbeschermers’
In de jaren rond het oorlogseinde was een nieuwe nationalistische stroming ontstaan. Net
als Bethlen nam deze richting het vooroorlogse, in die tijd door István Tisza (1861-1918)
vertegenwoordigde nationalisme over en eiste ze herstel van de vooroorlogse grenzen en
een heersende positie voor Hongarije in het Karpatenbekken. Maar tegelijkertijd
constateerden deze nieuwe nationalisten, dat Tisza voor zijn politiek eenzijdig had
gesteund op de traditionele elite. Na het falen van die politiek was, vonden ze, het
moment gekomen voor een politieke en maatschappelijke doorbraak van die lagen van de
bevolking die Tisza in zijn tijd hardnekkig buiten de macht had gehouden. Zij keken
daarbij met name naar de provincie, naar de bovenlaag die de provinciebesturen en de
andere instituties van het lokale bestuursapparaat in handen had, maar ook naar het volk
daarachter, naar de honderdduizenden kleine en landloze boeren. Hun nationalisme ging
soms samen met anti-Duitse gevoelens, meestal met een afkeer van de aristocratie en
bijna altijd met antisemitisme.
Woordvoerders ervan waren mensen die, vaak nog op het platteland opgegroeid, in de
oorlogsjaren hun weg naar de stad hadden gevonden. Hoewel ze deel waren gaan
uitmaken van het nieuwe, stedelijke Hongarije, presenteerden ze zichzelf als
169