Een geschiedenis van Hongarije.pdf - Kees Bakker over Hongarije

waren gericht op het totstandbrengen van een systeem van internationale vrijhandel en
vrij verkeer van kapitaal. Het resultaat van de onderhandelingen werd vastgelegd in de
akkoorden van Bretton Woods. De akkoorden bepaalden de oprichting van een
Wereldbank die het herstel van de oorlogsschade moest financieren en van een
Internationaal Monetair Fonds, dat betalingsbalanstekorten zou financieren. Compensatie
van betalingsbalanstekorten is een onmisbare voorwaarde voor een vrijhandelssysteem.
De motor achter het concept waren de Verenigde Staten en het was iedereen duidelijk, dat
dit systeem het naoorlogse herstel misschien wel zou bespoedigen, maar dat het
tegelijkertijd de weg plaveide naar een leidende positie van de Verenigde Staten in de
wereldeconomie. Van Amerikaanse zijde werden in 1946 verschillende keren pogingen
ondernomen om de Sovjet-Unie in dit nieuwe systeem te betrekken. Stalin zei echter zo
beleefd mogelijk nee. Toen het IMF in 1947 in werking trad, was het duidelijk dat de
Sovjet-Unie buiten het vrijhandelsblok zou blijven.
In de winter van 1946 op 1947 besloten de Verenigde Staten tot een wijziging van hun
politiek ten opzichte van de Sovjet-Unie. Met een op 12 maart 1947 gehouden rede over
Griekenland en Turkije in een gezamenlijke zitting van het Huis van Afgevaardigden en
de Senaat gaf president Truman het startsein. Op 8 april, precies één dag na het begin van
een conferentie van de Grote Vier te Moskou over de Duitse kwestie, hield Truman
opnieuw een rede waarin hij de beleidswijziging onder woorden bracht. Deze rede stond
geheel in het teken van het idee dat de wereld in twee kampen verdeeld was geraakt, het
kamp van de vrijheid en dat van de terreur. Truman claimde in deze rede bovendien een
leidende rol voor de Verenigde Staten: ‘The world looks to us for leadership. The force of
events makes it necessary that we assume that role’. De Moskouse conferentie liep
natuurlijk op een mislukking uit. De Engelse en de Amerikaanse regering reageerden
daarop in mei met de instelling van een bizonale economische raad in Duitsland. Zo
begon al in het voorjaar van 1947 de kentering naar de koude oorlog. Het
kenteringsproces zou ongeveer een jaar in beslag nemen. Pas in het voorjaar van 1948, na
de gebeurtenissen in Tsjechoslowakije, zou het worden voltooid.
De Sovjet-leiding nam voor kennisgeving aan, dat de periode van de anti-Hitler coalitie
voorbij was. Op een bijeenkomst die tussen 22 en 27 september 1947 in Polen werd
gehouden, zette de Sovjet-partijbons Zjdanov aan vertegenwoordigers van een aantal
Europese partijen uiteen, dat de wereld in twee kampen uiteengevallen was. Op de
bijeenkomst werd in stilte de Kominform opgericht, een ‘informatiebureau’ voor de
communistische partijen, dat in werkelijkheid bedoeld was als opvolger van de
Komintern.
Tegen het eind van het jaar ging de Sovjet-Unie zich ook militair voorbereiden op de
nieuwe situatie. In een in december 1947 gepubliceerd rapport van Malenkow kwam de
bevoorrading en de technische modernisering van de strijdkrachten aan de orde, de
voorraadvorming van levensmiddelen en andere materialen en het bereiken van een
grotere mate van zelfvoorziening op het gebied van uitrustingsstukken.
In de loop van 1947 kwam het in Hongarije tot een groot aantal afzettingen en arrestaties
van politici. Op die manier zetten de communisten in nauw overleg met het commando
van het Sovjet-leger het politieke leven naar hun hand.
In januari en februari werden in Hongarije 150 politici gearresteerd, onder wie 13
parlementsleden, voornamelijk van de Kisgazdapárt. In april werd het voormalig
231