Een geschiedenis van Hongarije.pdf - Kees Bakker over Hongarije

lag voor hen het accent op de binnenlandse situatie, op het creëren van een etnisch
bolwerk dat in het isolement zijn kracht zou vinden.
Bij de politieke eisen van de Volksbeweging stond landhervorming op de eerste plaats. In
de politiek was er, vonden zij verder, dringend een wisseling van de wacht nodig. In dat
verband bepleitten zij de invoering van algemeen kiesrecht. Ze vonden verder dat de
Joden, zoals László Németh en Gyula Illyés zich uitdrukten, ‘teruggedrongen’moesten
worden naar de plek die hun ‘toekwam’. Zij bleven daarom voorstanders van een
numerus clausus in het hoger en universitair onderwijs, maar toen Hongarije in 1938
uiteindelijk een Jodenwet kreeg, keerden zij zich daar in meerderheid tegen. In het
economisch leven moest de staat, vonden zij verder, een grotere rol gaan spelen.
Gyula Gömbös als minister-president
Horthy en Bethlen, die intussen in de oppositiebanken had plaatsgenomen, gingen ervan
uit dat Gömbös’ minister-presidentschap niet meer zou worden dan een kortstondig
intermezzo en dat politici uit de elite het roer weer zouden overnemen, als de rust zou zijn
hersteld. Zij kregen daarin ook wel gelijk, al had dat vooral te maken met het
onverwachte overlijden van Gömbös.
Het aantreden van Gyula Gömbös als minister-president leidde tot euforie in het volkse
kamp. In die hoek verwachtte men, dat nu eindelijk het etnisch-nationalistische
programma tot uitvoering zou komen. De samenstelling van de regering-Gömbös, waarin
voor het eerst geen aristocraten zaten, werkte die euforie ook in de hand.
In 1935, kort nadat Gömbös minister-president was geworden, namen volkse auteurs deel
aan een ontmoeting met de regeringsleider. Gömbös vroeg hen bij die gelegenheid om
een ‘nieuw geestelijk front’ op te bouwen. Gyula Illyés en Péter Veres namen de
uitnodiging aan en gingen als medewerkers schrijven voor Magyarország, de officieuze
spreekbuis van Gömbös. Maar toen bleek, dat de ‘rasbeschermer’ van weleer in de
praktijk netjes aan de leiband van István Bethlen bleef lopen, trokken zij zich weer terug.
Dat de met István Bethlen gemaakte afspraken voor Gömbös slechts het karakter hadden
van een tijdelijke wapenstilstand, werd in 1935 duidelijk. Begin van dat jaar zette
Gömbös in alle openlijkheid de aanval op Bethlen in. Om het parlement te zuiveren van
aanhangers van Bethlen schreef Gömbös voor april van dat jaar verkiezingen uit. De
verkiezingen die in een sfeer van corruptie, bedreigingen en geweld plaatsvonden, leidden
ertoe dat in de 170-koppige fractie van de Eenheidspartij maar liefst 98 nieuwelingen
verschenen. Zo werden na het aan de macht komen van Gömbös deze verkiezingen een
nieuwe etappe in de “wisseling van de wacht”, zoals het in die tijd heette, het aan de
macht komen van een nieuwe politieke garde.
Hoewel hij de opvatting was toegedaan, dat een herschikking van de grenzen in Midden-
Europa alleen van Duitsland verwacht kon worden, was Bethlen de architect geweest van
de oriëntatie op Italië. Gömbös stond op hetzelfde standpunt, maar koos om die reden
voor een oriëntatie op Duitsland. Al op 17 juni 1933 was Gyula Gömbös in Berlijn om er
als eerste Europese regeringsleider de kersverse rijkskanselier Adolf Hitler op te zoeken.
De belangstelling voor Duitsland als partner nam nog toe, toen Italië eind 1934 met
Frankrijk afsprak, dat er in het kader van de Volkenbond een z.g. Donaupakt moest
komen. In het kader daarvan zouden de uit de Donau-monarchie voortgekomen landen
189