Een geschiedenis van Hongarije.pdf - Kees Bakker over Hongarije

18 de eeuw: moeizaam nieuw begin
De nederlaag en het daaropvolgende vertrek van de Turken luidde een periode in van
rampspoed en chaos op allerlei gebied, die tot ver in de 18 de eeuw zou duren.
Hongersnood en pest waarden door het land; boeren zwierven van het ene verlaten dorp
naar het andere op zoek naar een plek om te overleven; grondbezitters bestookten de
keizer met smeekbeden en elkaar met processen om het land, dat al dan niet van hun
vaderen was geweest, weer in handen te krijgen; Oostenrijkse soldaten konden het niet
laten de bevolking hardhandig in te peperen wie de baas was en de Jezuïeten konden
eindelijk ongestoord nuttige leden der maatschappij, die nu eenmaal hervormd,
griekskatholiek of Joods waren, het leven zo zuur mogelijk maken.
Grote delen van het door de Turken ontruimde gebied waren in de tweede helft van de
17 de eeuw ontvolkt geraakt. Dorpen waren van de aardbodem verdwenen, of bereikten
gedecimeerd de 18 de eeuw. Steden leidden een kwijnend bestaan. Nieuwe schade ontstond
toen er in 1697 in de provincie Zemplén een opstand uitbrak. In dit gebied, dat in de
Turkse tijd tot de invloedssfeer van Zevenburgen had behoord en dat in die tijd een basis
was geweest van de opstandige kurucok, was de woede over het optreden van de nieuwe
heren algemeen. In 1703 kregen de ontevredenen een leider in de figuur van de vorst van
Zevenburgen, Ferenc Rákóczi II (1676-1735).
Dat Zevenburgen de 17 de eeuw min of meer heelhuids als vorstendom was doorgekomen,
was, daarvan was Rákóczi zich ongetwijfeld bewust, mede te danken geweest aan de
machtsstrijd tussen Versailles en Wenen, die het keizerlijke hof de handen had gebonden.
Aan het begin van de 18 de eeuw liepen de spanningen tussen de Habsburgers en Frankrijk
opnieuw hoog op. Inzet was de Spaanse kroon. Om die reden durfde Rákóczi zijn eigen
lot en het lot van zijn vorstendom aan de opstand te verbinden.
Het nieuws uit Hongarije werd door de Hongaarse ballingen in Turkije enthoesiast
ontvangen. De kurucok die indertijd met Imre Thököly hun land waren ontvlucht,
verlieten hun ballingschapsoord en meldden zich aan de zijde van de vorst. En zo werd
het echt oorlog.
Hoewel Rákóczi hemel en aarde bewoog om de Fransen tot militaire steun te bewegen,
kwamen zij niet over de brug. Zonder geregeld leger maakten de guerilla-achtige kurucok
tegen de professionele oorlogsmachine van de Habsburgers op den duur geen kans. In
1710 was het gebied in handen van de opstandelingen al niet veel groter meer dan
Zevenburgen. In afwezigheid van hun vorst die in het buitenland weer eens steun zocht
voor de opstand, en misschien ook onder de indruk van de gevolgen van de
verschrikkelijke pestepidemie van 1709, legden de kurucok in 1711 de wapens neer en
konden de Habsburgers zich eindelijk de onbetwiste heersers over het Karpatenbekken
noemen.
65