Een geschiedenis van Hongarije.pdf - Kees Bakker over Hongarije

geen sprake.
Gevolg was, dat het leger aan de kant ging staan en alleen de stadsguerilla-groepen verzet
boden. Volgens een gezaghebbende schatting waren er in die dagen in Boedapest tussen
de tien en de vijftienduizend strijders op de been.
Terwijl de opstand zich leek te consolideren, kwam echter ook het oude Hongarije weer
tevoorschijn. Zo verscheen ook József Mindszenty, de oerconservatieve kardinaal, die
sinds jaar en dag in huisarrest in een paleisje in het Börzsöny-gebergte leefde, weer in de
hoofdstad. Maar tijd om het debat aan te gaan kregen de verschillende stromingen in de
Hongaarse opstand niet.
Op 2 november vloog Sovjet-leider Chroestsjov naar Joegoslavië om maarschalk Tito
persoonlijk over de details van de interventie in te lichten. In de vroege ochtend van 4
november reden de tanks Boedapest binnen, op 11 november viel als laatste het industrieeiland
Csepel. Bij elkaar waren er volgens een officiële schatting uit die tijd aan
Hongaarse zijde 2700 slachtoffers te betreuren.
Op het laatst van oktober hadden de Sovjet-autoriteiten János Kádár de opdracht gegeven
een nieuwe communistische partij te organiseren. Kádár was in de jaren ’30 lid geworden
van de toen illegale communistische partij, had de oorlogsjaren in Hongarije
doorgebracht en behoorde dus niet tot de partijleiders die na de oorlog vanuit de Sovjet-
Unie waren teruggekeerd. Kádár had het tot minister van binnenlandse zaken gebracht,
maar was door de politieke politie gearresteerd en had een aantal jaren gevangen gezeten.
Toen de Sovjet-leiders eenmaal tot de militaire interventie hadden besloten, lieten zij
János Kádár ontvoeren. Kádár werd van de plannen op de hoogte gesteld en kreeg verder
te horen wat voor rol hem was toegedacht. Nadat de opstand eenmaal neergeslagen zou
zijn, zou hij als partijleider een punt moeten zetten achter de stalinistische tijd en het land
als een betrouwbare bondgenoot van de Sovjet-Unie het tijdperk van de vreedzame
coëxistentie binnen moeten voeren.
Maar hoewel het gewapende verzet niet langer dan een week duurde, was daarmee het
verzet nog lang niet voorbij. De arbeidersraden die gedurende de opstand in veel
bedrijven waren gevormd, bleven bestaan, er waren ondergrondse groepjes actief, er
verschenen krantjes en het merkwaardigste: in plaats van zich in de lange
vluchtelingenstroom naar het westen te voegen bleven veel actieve opstandelingen thuis.
In de overtuiging dat ze voor een goede zaak hadden gestreden, gingen ze ervan uit dat
ondanks de militaire nederlaag de opstand uiteindelijk een morele overwinning zou
behalen en dat de voorbije tijd hoe danook niet meer zou terugkeren. Terwijl de équipe
van Kádár koeltjes aan de consolidatie werkte en rechercheurs stad en land afliepen om
ex-opstandelingen in te rekenen, onderhandelden de arbeidersraden met de regering en
gingen studenten zo zoetjes aan weer naar college.
Had voor 4 november het ongeloof in de mogelijkheid van de opstand velen voorzichtig
en melancholisch gestemd, na 4 november sloeg de stemming om. Wie goed en bloed had
geriskeerd, kon niet geloven, dat het helemaal voor niets was geweest. Volgens
onderzoekers die de dossiers van de volksrechtbanken uit die tijd bestudeerden, bleef die
houding ook in de schaduw van de galg nog voor velen kenmerkend. Ervan overtuigd, dat
hun morele gelijk en goede bedoelingen snel duidelijk zouden blijken, verschaften
opstandelingen de volksrechters vaak uitvoerige en precieze informatie en leverden ze
zich zo aan handen en voeten aan hun beulen uit.
248