Een geschiedenis van Hongarije.pdf - Kees Bakker over Hongarije

verbonden monnik wiens naam historici tot op de dag van vandaag niet hebben kunnen
achterhalen en die daarom wordt aangeduid als Anonymus. In zijn Handelingen, een
historische kroniek die volgens een gangbare hypothese uit de jaren rond 1210 dateert,
nam hij stelling tegen de ‘Romeinen’, die het beste van Hongarije weggrazen.
‘Romeinen’ waren, aldus een bepaalde interpretatie, de Duitsers (uit het Duits-roomse rijk
afkomstig), die met Gertrud, de echtgenote van András II, mee naar Hongarije waren
gekomen.
Op het voorbeeld van westerse auteurs, die hun naties met beschouwingen over het
verleden ervan kleur probeerden te geven, voorzag Anonymus de nieuwe Hongaarse natie
ook van een nieuw verleden. In het voorwoord van zijn Handelingen verwierp hij de
mythe van het wonderhert, de oude ontstaansmythe van de Magyaren, als ongepast en
onwaardig. Bij de constructie van een verleden voor de Hongaarse natie baseerde
Anonymus zich op de in het westen en speciaal in Duitsland verbreide gedachtengang,
dat de Hongaren van de Hunnen afstammen.
Hoewel de Hunnen al vele honderden jaren tevoren van het toneel waren verdwenen,
leefde de herinnering aan die strijders nog altijd voort. Vooral Attila was een populaire
hoofdpersoon in allerlei sagen en legenden. Hij kwam niet alleen voor in het Nibelungenlied,
maar was onder de naam Atli zelfs doorgedrongen in de uiterste periferie van
Europa, in het IJslandse epos Edda.
In de versie van Anonymus werd deze romantische sagenheld de voorvader van Árpád,
de man die de Magyaren de Karpaten over en naar hun beloofde land geleid zou hebben.
Árpád werd bij Anonymus op zijn beurt de voorvader van de Hongaarse koningen. Het
oervaderland van de Hunnen was volgens Anonymus het oude Skythië, een land
waarover middeleeuwse schrijvers ook al heel wat indrukwekkends wisten te berichten.
Zo kreeg de Hongaarse natie dus van Anonymus een verleden waarop het trots kon zijn
en daarmee een historisch recht op haar vaderland. Om dat laatste nogeens te
onderstrepen verzon de onbekende monnik, dat de Magyaren direct na hun intocht de
grenzen van hun nieuwe land vastgelegd en van versterkingen voorzien zouden hebben.
Wezenlijk voor Anonymus’ opvatting van de natie was, dat iedere inwoner, ongeacht zijn
herkomst, gezien werd als ertoe te behoren.
Dat de verlichte, westerse gedachtengangen van deze monnik in Hongarije een grote rol
hebben gespeeld, is niet waarschijnlijk. Verwijzingen naar zijn Handelingen ontbreken en
we zouden van het bestaan ervan niet eens weten als het niet bij toeval in de 19 de eeuw in
een buitenlandse bibliotheek was opgedoken.
Van het opgaan van de verschillende bevolkingsgroepen van het koninkrijk in een nieuwe
natie was in de 13 de eeuw in werkelijkheid geen sprake, onder meer omdat de koning daar
nu eenmaal geen belang bij had. Zijn beleid was er integendeel op gericht om de
immigranten apart te houden en ze met privileges aan zich te binden. Dit gold voor de
meestal Duitse, maar soms ook Waalse (Székesfehérvár) stadsbewoners, maar ook voor
een grote bevolkingsgroep als die van de Saksen in Zevenburgen en ook voor de Seklers,
die in de 13 de eeuw naar Zevenburgen trokken om daar grensbewakingsdienst te doen.
Ook de Koemanen kregen een bijzondere positie, die in 1279 zelfs in een wet werd
vastgelegd. Zij kregen daarbij het recht om vast te houden aan hun tradities, aan hun
nomadische leefwijze en aan hun heidense geloof.
Evenmin als de koning kon de adel met de brede natie-opvatting van Anonymus uit de
voeten. De grote heren waren er eerder op uit deze steunpilaren van de kroon als niet-
41