Een geschiedenis van Hongarije.pdf - Kees Bakker over Hongarije

multinationale koninkrijk een Hongaarse nationale eenheidsstaat te maken. Deze angst
voor de eigen zelfstandigheid dreef hen in de armen van de keizer. Het huis van Habsburg
was, redeneerden ze, in Europa per slot een grote mogendheid en de keizer iemand die
niet alleen een garantie voor de territoriale integriteit van het land kon afgeven, maar die
ook de nationale minderheden kon dwingen om de ‘Hongaarse suprematie’ te
aanvaarden.
Een eerste poging om het gesprek op gang te brengen droeg als datum 20 oktober 1860.
In dat zogenaamde Oktober diploma stelde de keizer het herstel van de Hongaarse
landdag in het vooruitzicht op voorwaarde. Hongarije moest in ruil daarvoor accepteren,
dat het samen met Oostenrijk en Tsjechië door één regering zou worden geregeerd. De
naar Pest samengeroepen landdag zag niets in het voorstel en in augustus 1861 hief de
keizer de landdag teleurgesteld weer op.
In de winter van 1864/65 kwamen er opnieuw geheime onderhandelingen op gang en in
1865 werd de Hongaarse landdag opnieuw bijeengeroepen. Terwijl de besprekingen
gaande waren, werd duidelijk dat Bismarck koos voor een Duitse nationale staat onder
leiding van Pruisen en zonder Oostenrijk. In een Blitzkrieg van zeven weken werd
Oostenrijk uit Duitsland verjaagd. De beslissende slag in de zomer van 1866 bij
Königgrätz (in Bohemen) liep uit op een nederlaag van de keizer. Het militaire wansucces
op eigen Habsburgse bodem was nogeens een extra aansporing voor Frans Jozef om op
de ingeslagen weg voort te gaan.
En zo kwam het dat, terwijl Lajos Kossuth, de eigenlijke politieke leider van de revolutie,
als balling in Turijn pal bleef staan voor het ideaal van een onafhankelijk Hongarije, de
leider van de Hongaarse liberalen, Ferenc Deák, en het hof in 1867 tot zaken kwamen.
Krachtens hun compromis werd Hongarije een moderne constitutionele monarchie met
een liberale grondwet, een parlement en een regering. Maar deze regering kreeg geen
zeggenschap over zaken als de belasting- en de monetaire politiek, over de buitenlandse
politiek en over het leger. Die onderwerpen kwamen in de portefeuille van zogenaamde
gemeenschappelijke ministers. Koning van Hongarije was én bleef de Oostenrijkse
keizer.
Met het vergelijk ging verder een diepgekoesterde wens van veel Hongaren in vervulling:
Zevenburgen, het bolwerk van de strijd tegen de Habsburgers in de tijd na het vertrek van
de Turken, dat sindsdien door de Oostenrijkers afzonderlijk was bestuurd, werd weer een
onderdeel van het koninkrijk Hongarije. Hetzelfde gebeurde met de Banaat. Het
nieuwbakken koninkrijk kreeg verder in Triëst een eigen zeehaven. Ook Kroatië dat na de
vrijheidsstrijd van 1848-49 van Hongarije was losgeknipt, werd er weer aan toegevoegd.
Sedert 1868 was dit land op soortgelijke wijze van Hongarije afhankelijk als Hongarije
op haar beurt van Oostenrijk.
Onder deze voorwaarden raakte de verhouding tussen Hongarije en het Weense hof
genormaliseerd, maar een gevolg was dat Hongarije zelf in tweeën scheurde. Als er in
1867 in Hongarije algemeen kiesrecht zou zijn geweest, dan zouden de bedenkers van dit
compromis een verpletterende nederlaag hebben geleden. Want afgezien van een handvol
aristocraten stond iedereen die zichzelf een echte Hongaar noemde, of hij nu een
landedelman was, een boer of een dorpsonderwijzer of dito dominee, op het standpunt dat
Oostenrijkers in Hongarije niets te zoeken hadden. Ook al waren ze keizer!
Afbeeldingen van Lajos Kossuth hingen in duizenden huiskamers en dichtregels van
Sándor Petőfi die van de trappen van het Nationale Museum in Pest tot de revolutie had
91