Een geschiedenis van Hongarije.pdf - Kees Bakker over Hongarije

Zo had het nieuwe koninkrijk een duidelijke structuur met sedentaire boeren aan de basis,
burchten en versterkte kloosters, die op regionaal niveau de lakens uitdeelden en als
centrale instantie het koninklijke hof. De plaatsen, vanwaaruit de koning zijn macht deed
gelden, Esztergom en Székesfehérvár, ontwikkelden zich tot steden. Esztergom kwam op
een van de belangrijkste handelsroutes uit die tijd te liggen, die namelijk van Regensburg
over Kiev naar de Zwarte Zee.
Sterke en slappe koningen
De koningen die zich rond het jaar 1000 steunverlenend aan en steunend op de kerk in
Europa manifesteerden, stelden zich ten doel een eind te maken aan een wereld waarin
regionale en lokale heren het voor het zeggen hadden en een sterk centraal gezag te
vestigen. Voorlopig zou dat echter een utopie blijven. Dat gold ook voor Hongarije, waar
direct na de dood van Stefanus de regionale heren in opstand kwamen en de sterke staat
in rook opging. De Duitse koning Hendrik III moest eraan te pas komen om de nieuwe
koning, de uit Venetië afkomstige Peter, op de troon te houden. Een paar jaar later, in
1046, was het opnieuw opstand in Hongarije. Dit keer richtten de opstandelingen zich
ook uitdrukkelijk tegen de kerk. Voor Stefanus’ weduwe Gizella was in de nieuwe chaos
geen plaats. Ontgoocheld om wat er van het mede door haar bedachte koninkrijk
geworden was, reisde ze af naar Passau, waar ze haar intrek nam in het klooster
Niedernburg.
Op de opstand volgde een langdurige periode, waarin van centraal gezag amper sprake
was. Wie koning wilde spelen, moest een beroep doen op Duitse of Byzantijnse hulp met
alle vernederende konsekwenties van dien. De situatie veranderde pas weer toen László I
(1077-1095) aan de macht kwam. De populaire ridderkoning bracht de door Stefanus
ontwikkelde organisatie van het koninkrijk weer tot leven en zorgde er trouwens ook voor
dat Hongarijes eerste koning en diens kerkelijke steunpilaar Gerardo in 1083
heiligverklaard werden.
Het is misschien pas onder deze vorst, dat het christendom in Hongarije definitief
wortelde, al hielden ook toen nog bepaalde bevolkingsgroepen min of meer ongehinderd
aan hun oude geloof vast.
Op het eind van de 12 de eeuw, toen koning Béla III (1173-1196) cisterciënser monniken
en Franse bouwmeesters naar Hongarije haalde en de door hen gepropageerde Mariacultus
en de gotiek ook hier voet aan de grond kregen, had de romaanse beschaving zich
door het hele land verbreid.
András II lapte Gouden Bul aan zijn laars
Net als elders in Europa was de 13 de eeuw ook in Hongarije een periode, waarin lokale
heren erin slaagden het gezag van de vorst in te perken en een situatie te scheppen, waarin
zij als vertegenwoordigers van het ‘volk’ met de koning onderhandelden. Zo ontstond wat
historici de standenmaatschappij zijn gaan noemen. Deze nieuwe situatie werd in
Engeland voor het eerst officiëel vastgelegd in de uit 1215 daterende Magna Charta
Libertatum.
37