Een geschiedenis van Hongarije.pdf - Kees Bakker over Hongarije

wedergeboorte van het Nieuwe Bouwen na de opstand van 1956, dekten met hun gezag
het werk van avantgardistische kunstenaars. Zonodig ook als hun werk ‘abstract’ was.
Want abstracte kunst bleef de autoriteiten een doorn in het oog. In die tijd waren er
richtlijnen, waarin stond hoeveel procent er op een landelijke expositie abstract mocht
zijn. Waren de autoriteiten bang voor westerse invloeden, of misschien bang dat zich
onder hun ogen een geheimtaal ontwikkelde?
In de jaren ’60 hanteerde de kunstpolitiek drie categorieeën: er waren verboden,
verdragen en gesteunde kunstenaars. Dezső Korniss kwam in de middelste groep terecht.
Zo bleef hij ook in de Kádártijd problemen houden met de aanschaf van materiaal en
bleven de officiële tentoonstellingsruimten voor hem gesloten. Via collega’s of
buitenlandse contacten slaagde Korniss er bij tijden in om de hand op echte olieverf te
leggen. Opvallend is in deze periode een soms uitbundig materiaalgebruik. In de Nemzeti
Galéria hangt een kalligrafie die hij maakte met rechtstreeks uit de tube gedrukte verf.
Met zulk werk vierde hij de plotselinge overvloed. Maar in dezelfde tijd was hij ook
gedwongen om zijn toevlucht te nemen tot emailleverf of andere huis-tuin-enkeukenprodukten.
Intussen, of je als kunstenaar in die tijd in de van staatswege gesteunde of in de door de
staat genegeerde of zelfs verboden categorie terechtkwam, was ook weleens van
onberekenbare of persoonlijke faktoren afhankelijk. Een merkwaardig voorbeeld is Pál
Deim, een kunstenaar afkomstig uit de Kring van Zugló, vervaardiger van geometrische
werken, een man die zijn eigen weg bewandelde, zich niet met de politiek bemoeide,
maar die het nu eenmaal niet opbracht om zich tot de toenmalige cultuurpaus György
Aczél te wenden voor een persoonlijke gunst en die daarom konsekwent buiten de prijzen
bleef vallen.
Imre Bak studeerde in 1963 af aan de akademie en kwam direct in de categorie verboden
kunstenaars terecht. Om in zijn levensonderhoud te voorzien werkte hij als graficus in de
reclame en tussen de strijd om het bestaan door stond hij in stilte achter de ezel om
onverkoopbaar werk te maken.
Om het contact met de Hongaarse kunst van voor de Stalintijd te herstellen zochten Bak
en zijn collega’s mensen op als Lajos Kassák en Dezső Korniss.
Tegelijkertijd gingen Bak en de zijnen op zoek naar informatie over wat er in de wijde
wereld aan de andere kant van het prikkeldraad gaande was. Langs allerlei avontuurlijke
wegen wisten ze beslag te leggen op brochures en boeken. Gevolg van deze buitenissige
manier van studeren was wel, dat zij de ontwikkelingen slechts met vertraging konden
volgen.
In 1964 kon Bak voor het eerst met eigen ogen aan de andere kant van het ijzeren gordijn
rondkijken. De reis door West-Europa en de contacten die hij daaraan overhield, hadden
enorme invloed op zijn werk. Hij brak met het expressionisme en ging zich toeleggen op
hard-edge.
De verbeelding en de macht
In 1968 sloeg in Parijs de vlam in de pan en raakte aan de Sorbonne voor een aantal
maanden de verbeelding aan de macht, een laat afscheid van de jaren ’50, van de
257