Inspiratie door bijen in de droom - DWC

INSPIRATIE DOOR BIJEN IN DE DROOM 99
aan te nemen tussen elfen en de ook uit de Nederlandse folklore
zo bekende "witte wieven" , te meer, omdat ook deze als zielen
van doden te beschouwen zijn 1). Deze witte wieven zijn volgens
de Vries 2) speciaal Germaans, niet Keltisch; gewoonlijk treden zij,
evenals de meeste vrouwelijke bovennatuurlijke wezens bij Grieken
en Germanen, met z'n drieën op. "Eens is het gebeurd," - zo deelt
b.v. Schrijnen 3 ) mee - "toen een boer bij maneschijn over de
eenzame Groot Driener heide reed, dat in een oogwenk drie witte
vrouwen uit haar geheimzinnige verblijfplaatsen verrezen," enz.
Elfen en witte vrouwen zijn germaans, stellig oud-germaans,
maar zijn ze ook indo-germaans, zo vraagt de Vries 4). Wanneer
wij nu deze vraag bevestigend trachten te beantwoorden, en de genoemde
wezens met bijen in slechts zeer verwijderd verband gaan
brengen, zou ik de lezer, die een dergelijke hypothese nogal gewaagd
vindt, en er huiverig tegenover staat, moeten verzoeken, bij wijze
van inleiding te willen lezen de Beilage II in Gün tert 's Kalypso,
waarin, aan de hand van een uitvoerig materiaal aangetoond wordt,
dat men oudtijds in vele insecten en hun larven verschijningsvormen
van dodengeesten en demonen zag. Terloops wordt daar ook geciteerd
een oude glosse, te vinden bij Grimm 5), volgens wien elfen
"raadselachtige larvengestalten" zijn, nl.: brucus 6): locusta quae
nondum volavit, quam vulgus albam vocant', "een alb (elf) is een
sprinkhaan, die nog niet gevlogen heeft, die door het volk "elf"
wordt genoemd, m.a.w. een sprinkhaanlarve.
Nu is een sprinkhaan of krekel nog geen bij. Wel is ons al gebleken,
dat ook de krekel als zieledier beschouwd werd zo goed als
later het "Heimchen" (gryllus domesticus) ; verder, dat insectenlarven
als angstaanjagende demonische wezens beschouwd werden
(vgl. lat. larva "spook, heks, dodengeest" , ook "mombakkes") en
tenslotte, dat men moeite had, de insecten scherp te onderscheiden.
Zo was het ook hier: het Griekse woord voor "sprinkhaan, krekel"
is à"e{ç, maar er zijn ook andere woorden voor 7); één daarvan is
náevO'lp, een woord, dat volgens Suidas naar de mening van sommigen
à"e{{)oç el{)oç "een soort krekel", volgens anderen /-ls')..{aaaç
àye{aç (wilde bijen) aanduidde, waarbij Gossen aantekent: "also
offenbar eine Anthophora-Art.". Daarbij valt in ons verband te
1) Wuttke-Meyer 18.30.
2) t.a.p. (zie p. 97 n. 1).
3) P, 67, naar Halbertsma, Overijss. Almanak 1837, 242.
4) t.a.p. 97.
5) DesCM Mythol. 1,182; 2,398.
6) Brucus of bruchus: soort kleine sprinkhaan.
7) Vgl. het belangrijk artikel van Gossen, Heuschrecke, RE 8, 1362.
359