Inspiratie door bijen in de droom - DWC

INSPffiATIE DOOR BIJEN IN DE DROOM 59
vogels zijn de Sirenen. Het woord aet(!~V nu duidt ook een bijensoort
aan, en wel, naar de mening van Armbruster 1), een soort
metselbij, waarvan het mannetje roodbruin, het wijfje groter en
donker van kleur is, volgens Ps. Aristoteles 2); Aristoteles zelf
noemt de naam niet, maar zegt wel, dat metselbijen aan een steen
of rots uit aarde, die zij met speeksel vastkleven, een vooruitspringend
bouwwerk maken, heel dicht en stevig, dat men met
een speer nauwelijks doorboren kan 3). Er is aanleiding, in ons
verband over de Sirenen uitvoeriger te zijn (zie Excursus II); hier
volstaan wij met te onderstellen dat Kretensers, toen zij in Delphi
enerzijds opmerkten, welke rol bijen in de cultus speelden, anderzijds
een tempeltje aantroffen in de vorm van een bijenkorf, dat
door metselbijen, au(!ijVeç, heette gebouwd te zijn, misschien ook
- daarover dus later - een merkwaardige overeenkomst ontdekten
tussen de functie van de Delphische orakelbijen en die van hun
eigen zielevogels 4), een synthese tot stand brachten door aan de
bijenwas veren toe te voegen bij de samenstelling van het bouwmateriaal,
doordat ook zij de 7t'T:e(!á (oorspr. "sneeuwvlokken") als
"veren" met vogels in verband brachten.
Poëtische inspiratie door bijen
Wat nu de poëtische inspiratie betreft, behoeft men maar het
tweede hoofdstuk van Wil hel m Kro 11' s Studien zum Verständnis
der römischen Literatur, getiteld "Das dichterische SchafJen" te raadplegen
om te constateren, dat Griekse denkers geen essentieel
verschil zagen tussen dichterlijke en profetische bezieling. Fragmenten
van Democritus vormen daarvoor ons oudste materiaal;
1) Arch. f. Bienenk. 1 (1919) 210 n. (zie p. 81).
2) 9,40,623 b ; vgl. Aelian. n,a. 4,5; 5,13.42; Pluto quaest. conv. 9,14,6.
Aelianus, 5.13. tracht verband te leggen tussen bijen en Sirenen door te
wijzen op de lokkende zang der Sirenen en de lokkende tonen der bijenkoningin
die de zwerm oproept.
3) h.a. 5,24,555 c •
4) Voor de zielevogel op Kreta zie Weicker, Rosch. Lex. 4,619 V.V.
- Merkwaardigerwijze brengt een - zij het ook late - overlevering de
Sirenen (vgl. p. 57, 83) met de stad Aptera in verband: daar zouden ze
zich, na hun nederlaag in een zangwedstrijd met de Muzen, van een rots in
zee gestort hebben (Steph. Byz. s.v. wAnn:eu). Gruppe, Griech. Mythol.
1,345,3, meende daarom, dat uit Aptera de Sirenen naar Aetolië gekomen
waren; Weicker, Seelenvogel 76 v., verwerpt dit denkbeeld en acht de
lokalisering aetiologisch: het heet nl., dat de Sirenen voor hun sprong in
zee eerst de vleugels hadden afgelegd. Dat is natuurlijk niet beslissend.
Het lijkt minstens zo waarschijnlijk, dat niet Aptera als toneel werd gekozen,
omdat de vleugels werden afgelegd, maar dat deze laatste, nogal opvallende
trek aan het sprookje werd toegevoegd omdat de sprong in zee nu eenmaal
bij Aptera plaatsvond. In elk geval blijft de coïncidentie merkwaardig.
319