Inspiratie door bijen in de droom - DWC

64 INSPffiATIE DOOR BIJEN IN DE DROOM
en drom een " (bijen)zwerm". Als dit juist is, tekent het eens te
meer hoe algemeen oorspronkelijk in de Indo-europese wereld het
verband moet geweest zijn tussen bijen en de droom.
Bijen boden der goden
Hierin moet ook wel de verklaring gezocht worden voor het feit,
dat zo dikwijls de goden bijen uitzenden als hun boden; deze vervullen
dan de taak, die Socrates aan de demonen toekende 1).
Zo was het al bij de Hethieten in de 13 e eeuw v. Chr., bij wie het
heette, dat Telepinu, zoon van de stormgod, die in de winter
verdwijnt en dan het leven van goden, mensen, dieren en planten
meeneemt, op een gegeven ogenblik onvindbaar is 2). De zonnegod
geeft een arend opdracht, hem te zoeken, en gaat zelf ook op zoek,
maar zonder resultaat. Daarna is het ljannalJanna, de godenmoeder,
die eerst een arend uitzendt, en vervolgens een bij met
de opdracht: "Ga heen, zoek Telepinu, steek hem in de handen en
in de voeten en maak dat hij zich hier vertoont. Neem was mee,
en reinig hem. Maak hem rein, maak hem heilig en breng hem bij
me." Wat hier opvalt, en ons ook elders treft, is, dat de bij als bode
bepaald niet als zielebij getypeerd wordt: immers zij gebruikt
haar angel, en haar steek heeft een merkwaardige uitwerking, die
reinigt en heiligt 3). Iets dergelijks valt ons op in de bekende mythe
van Rhoikos 4), die een oude, vervallen eik, liet stutten, en daardoor
het leven redde van de boomnymf, de Hamadryade. Zij stelde
hem daarvoor een beloning in uitzicht, als zodanig vroeg hij met
haar te mogen slapen. Zij beloofde dat, op voorwaarde dat hij
aan geen andere vrouw zijn liefde schonk. Volgens het scholion
op Theocr. 3,13 was Rhoikos een Knidiër, maar speelde het geval
zich af in het Assyrische Ninos; hebben we hier dus weer te doen
met een speciaal klein-aziatische trek? De nymf zou hem nl. door
een bij bericht hebben, dat zij hem door dezelfde bode TOV UateOV TijÇ
f-l{~ewç zou doen weten; het ligt m.i. zeer voor de hand aan te nemen,
dat dit in de droom gebeuren zou. Maar dan volgt er een heel
andersoortig gegeven, dat ons alleen uit een Pindarus-fragment 5)
bekend is. Het is ons bewaard in een verband, waar Plutarchus
de vraag behandelt, waarom bijen het met haar steken vooral op
onreine, onzedelijke mensen gemunt hebben, (zie boven p. 41) ccur
apes praecipue impudicos petant': zo zou Pindarus een vers gedicht
1) Plato, Symp. 23 p. 203 A.
2) H. Ekelholf, Keûschrift-Urkunden aus Boghazköi 17 (1926) n° 10.
3) Vgl. A. Götze, Kulturgesch. d. Alten Or. 1 (1932) 321.
4) Höfer, Roseh. Lex. 4,120, met bronnen.
S) Fr. 252 Christ (uit Plutarchus, Q.N., lat. vert. door Gisbert Longolius)_
324