Inspiratie door bijen in de droom - DWC

Gaia vóór A pallo
INSpmATIE DOOR BIJEN IN DE DROOM 11
Euripides 1) spreekt haar aan (hier heet zij nonta X{}wv) als
pûavonuevywv pij-rêe OVêteWV, "moeder der zwartvleugelige
dromen." Maar hij stelt zich voor 2), dat de voorspelling door
dromen pas een maatregel is geweest van Gaia om zich te wreken
op de indringer Apollo, een uiting dus van "l'antagonisme symbolique
entre les songes nocturnes et Apollon-Soleil, ainsi que
l'antagonisme réel entre les oracles apolliniens et les méthodes
rivales" 3). Dat ruskent evenwel de oorspronkelijke functie van
ij new-rópavuç raîa 4) als "de allereerste zieneres", zelf dus geïnspireerd
en tegelijk de oudst bekende bron van inspiratie.
Waarom juist de Aardgodin ?
Wil dat nu zeggen, dat wij reeds een bevredigend antwoord
vonden op de vraag, die ons uitgangspunt vormde? Moet hier niet
de vraag gesteld worden, hoe men er toe kwam, als men inspiratie
zocht, juist naar beneden te zien, niet naar boven, en vooral,
waarom men aan de aarde een onbeperkte kennis toeschreef van
verleden, heden en toekomst, en bovendien het vermogen, die
kennis op de mens over te dragen? Die vraag heeft ook anderen
beziggehouden, en op tweeërlei wijze vond ik ze beantwoord. Niet
zelden oordeelt men met Bouché-Leclercq 5), dat de aarde is
"réceptacle de toute vérité et de toute science, parce qu'elle est la
raison d'être de tout ce qui existe." M.a.w. de bron van alle vruchtbaarheid
werd tegelijk beschouwd als bron van alle kennis. Logisch
gezien is dat niet zeer overtuigend, maar dat mag stellig geen reden
zijn, de verklaring zonder meer te verwerpen. Immers het mysterie
van de vruchtbaarheid der aarde blijkt telkens weer de antieke
mens dusdanig geïntrigeerd te hebben, dat logica niet toereikend
scheen om het terrein van haar geheimzinnige vermogens af te
bakenen. Wij verwerpen daarom deze verklaring ook niet geheel,
maar menen dat zij een essentiële aanvulling nodig heeft. Een
tweede antwoord op onze vraag geeft Drexler 6) wanneer hij stelt,
dat Gaia gold als orakelgodin, "weil der Erde die zur Weissagung
begeisternden Dünste entsteigen." Ook dit is een punt, dat onze
1 ) Eurip. H ee. 71.
2)
3)
Eurip. Iphig. Taur. 1259 vv.; vgl. schol. Hom. Il. 2,71.
Bouché-Leclercq, Hiatoire de la Divination dans l'Antiquité, 1,282;
vgl. 3,76.
4) Aesch. Eum. 2.
5) a.w. 2,15.
8) Rosch. Lex. 1,2,1570.
27l