Inspiratie door bijen in de droom - DWC

36 INSPIRATffi DOOR BIJEN IN DE DROOM
when their souls cry out to Ra" 1), waarna ook een vergelijking
met vogelgetjilp volgt. Bovendien was er een ceremonie "Opening
van de mond", waarbij spijsoffers (o.a. honing) gebracht werden
aan goden en koningsmummies. Daarover schreef W allis Budge 2) :
"In the ritual used at the ceremony there are some passages whose
meaning it is very difficult to explain. In one, the Kher-heb, the
officiating priest says 'Going about as a bee, thou seest all the
goings ab out of thy father' , en de schrijver acht het waarschijnlijk,
dat hier gedacht moet worden aan de aloude voorstelling van
de zielebij.
Bijengezoem
Het moet opvallen, dat in vele van de geciteerde passages een
zekere nadruk gelegd wordt op het gezoem van de bijen. Dit
gebeurt nu ook op de bekende Vergiliusplaats 3), waar - ik citeer
N ordens commentaar - "die Seelen, die zur Wiederkehr ans
Licht bestimmt sind und sich nun am Lethestrom aufihre Wanderung
vorbereiten, mit Bienen verglichen werden, die an einem schönen
Sommertage bunte Wiesenblumen umschwärmen; das Tertium des
Vergleichs ist neben der Masse (706 innumerae gentes populique)
das Summen (709 strepit omnis murmure campus)" 4). Norden heeft
juist gezien, dat het hier niet zomaar om een beeldspraak gaat,
gelijk elders 5), die de massa illustreert, maar vergelijkt Soph. fr.
794 N. fJoflfJei fJè ve,,(!wv aflijvoç, "en de zwerm dodenzielen zoemt";
hij komt op grond van aannemelijke argumenten tot de conclusie,
dat zowel Sophocles als Vergilius het beeld moeten ontlenen aan
een zeer oude "aráfJaatç, het verhaal van een neerdaling in het
dodenrijk, waarschijnlijk van Orpheus 6). Aan zijn argumenten
1) Wallis Budge, Egyptian Heaven and HeU, 1 (Book of Am-Tuat)
171. Vgl. Erman, a.w. 234; H. Kees, Ägypten (Kulturgesch. d. Alten
Or. 1), 1933, p. 321.
2) Wallis Budge, Book ot Opening the Mouth, 1 p. 31. (Dit citaat,
evenals het vorige van W. B., ontleend aan Hilda Ransome p. 31 v.).
3) Aen. 6, 707 v.v.
4) murmur "gegons" van bijen; vand. murmurare (Serv. Dan. Georg. 4,
188); daarnaast mussare (Georg. l.c.); 8U8Urrare (Georg. 4. 260).
5) Hom. Il. 2,87 v.v.; Apollon. Rh. 1,8,79 V.v.
6) Vgl. daarbij A. Dieterich, Nekyia (1913) 133. Bij nader inzien
vraag ik mij af, of de ontlening uit een orphisch-pythagoreïsche bron niet
langs een omweg, nl. via het medium van Ennius heeft plaatsgevonden.
Wanneer nl. deze dichter in het prooemium van zijn Annales de droom gaat
vertellen waarin de schim van Homerus hem verzekerde, dat zijn ziel in
hem (Ennius) haar intrek genomen had, leidt hij die passage in - gelijk
wij weten uit Persius' 6e satire - met het vers ,Lunai portum, est operae,
cognoscite cives'. Nu is het niemand duidelijk (vgl. W. Suerbaum, Mnemos.
Ser. IV, 4 - 1965 - p. 349), wat de Lunae partus, de havenstad Luni, niet
296