Inspiratie door bijen in de droom - DWC

NYMFEN EN BIJEN
ExcursU8 I
Tussen nymfen en bijen bestond oudtijds een nauwe betrekking
en zelfs een zekere mate van identiteit. Ik ben mij bewust, dat
deze uitspraak verwondering en tegenspraak zal wekken. Maar mij
troost de gedachte, dat anderen mij daarin vóór zijn geweest, en
dat het met de reacties in de wetenschappelijke discussies nogal
losgelopen is. Reeds in 1829 schreef Lo be ck 1), naar aanleiding
van het feit, dat de 6Jetal als b~ien verschenen: "Daarover zal hij
zich niet verwonderen, die zich herinnert, dat ook de vriendin van
Rhoikos, een nymf (Charon, schol. Apoll. 2,471; Theocr. 3,13) en
de Muzen zelf, in wier bescherming de bijen stonden (Varro, r.r.
3, 16, 7) - eertijds, toen zij voor de Ioniërs als leiders in hun vertrek
optraden, deze gedaante hadden aangenomen (Philostr., Imagg.
2,8,825) en die verder overweegt, hoeveel deze gevleugelde insecten
met Nymfen gemeen hebben, ten eerste omdat zij in bomen wonen,
en verder, omdat zij iets goddel~jks en voorkennis van de toekomst
hebben, naar men gelooft." Terwijl ook Ol ck 2) uitsprak: "alle
Nymphen nannte man Bienen."
Behalve de twee punten van overeenkomst, door Lobeek genoemd,
komen nog verschillende andere in aanmerking. Immers:
1 0. evenals bijen wonen ook Nymfen bij voorkeur in grotten:
denk aan de Dictaeïsche grot, waar volgens de sage de jonge Zeus
door Nymfen gevoed zou zijn, maar Euhemerus vertegenwoordigt
- waarschijnlijk onbewust - een oudere traditie, volgens welke
het bijen waren, die hem met honing grootbrachten 3), en verder
aan de nymfengrot bij Homerus, Od. 13,103 v. Weliswaar geldt
dit inzonderheid van de Najaden, de Bronnymfen, stellig de oudste
kategorie onder de velerlei nymfen.
2°. is er niet alleen sprake van inspiratie door bijen, maar
ook door nymfen (boven p. 13 spraken wij van vijf inspiratiebronnen,
maar noemden de vijfde nog niet, om niet op ons betoog vooruit
te grijpen). De ziener Bakis heet bij Pausanias 4) flavûç è" NVflqJwv,
"in vervoering gebracht door de Nymfen"; dat is ook de zin van
het bekende epitheton VVflqJÓA'Yj1r:roÇ 5).
1) Aglaophamus 817.
2) RE 3,449.
3) Colurn, 9,2,3; vgl. Weniger, Roseh. Lex. 2,2,2638, 19 v.v.
4) 4,27,4; vgl. Epimenides, Bouché.Leclercq 2,10l.
5) Vgl. H e iche lheim, RE 17,1552,43.1553,10; Bloch, Rosch. Lex.
3,1,513 v.v.; Rohde, Psyche 9.10, 2,68-,2.
337