Inspiratie door bijen in de droom - DWC

INSPffiATIE DOOR BIJEN IN DE DROOM
zwermen als bijen om hun koningin 1). Blijkbaar is dezelfde voorstelling
ook in zuidelijker streken overgenomen. Voor Noord-India
constateert Crooke 2): "The souls of the de ad are believed to enter
bees and flies". In de vorige eeuw vertelde men in Kashmir, dat
na de dood van de tyran Gholop Singh zijn ziel overging in een bij,
en men daarom (merkwaardig misverstand!) deze diertjes voor
heilig hield 3). De reeds geciteerde tekst uit de Droomsleutel van
Jaggadeva (p. 20) wijst in dezelfde richting.
Zelfs aan Zuid-India is de voorstelling niet vreemd. Een passage
uit het Räma-epos 4) behandelt de dood van Mairävana (=Rävana,
vijand van Räma, wiens helper Hanuman is); zij luidt: "It was
not possible to kill Mairävana: he was cut into pieces, but the
parts of his body came together again. All attempts to put him
to death failed, until a relative pointed out that his life was in a
certain cave, in the form of bees. These were killed by Hanuman,
and Mairävana expired" . Maar op dit punt gekomen moeten wij
opmerken, dat voorzichtigheid geboden is bij het aannemen van
voortgaande beïnvloeding over meer uiteenliggende gebieden, en
dat rekening gehouden dient te worden met het bekende verschijnsel
der "polygenese" : het onafhankelijk van elkaar ontstaan van dezelfde
opvallende voorstellingen in ver verwijderde streken. Daartoe
is hier aanleiding, omdat in de Indische denkwereld, van Noord­
India afgezien, de zielebij slechts sporadisch blijkt voor te komen,
en vooral, omdat men overeenkomstige ideeën over bijna heel de
wereld verspreid vindt. Wij geven enige voorbeelden.
Op het eiland Timor zegt men, dat de zielen van vorsten en
dappere krijgers, gevallen in de strijd, overgaan in bijen 5). Bij de
Akamba in Oost-Afrika bestaat evenals in Europa de gewoonte,
de dood van een familielid aan de bijen aan te zeggen 6). Dat dit
gebruik op de voorstelling van de zielebij berust, komt nog ter
sprake. In een verhaal uit Soenda 7) zien twee mannen uit de neus
van een slapende iets kruipen ter grootte van een krekel (zie
Exc. V); het begaf zich op weg naar een sadagari-struik, kroop
in de grond, kwam weer naar boven en sloop de neus weer binnen.
1) Folklore Journal 7,70.
2) W. Crooke, Introd. to the popular Religion and Folklore of Northern
India (1926) 345. VgI. (speciaal over Assam) J. Shakespeare, Folklore
23-1912-466, geciteerd door Ransome, a.w. 289.
3) Carl Haberland, Biene und Honig im Volksglauben, Globus 39
(1881) 221.
4) W . Tay lor, A catalogue raisonné of oriental mBS., The Government
Library3 (Madras, 1862) 278.
5) J ames Frazer, Totemism and Exogamy 1 (1910) 242 (citaat Ransome,
a.w. 289).
6) Hilda Ransome, a.w. 300.
7) H. Kluin, Geestesleven der Natuurvolken (1923) 86.
294