Inspiratie door bijen in de droom - DWC

48 I:NSpmATIE DOOR BIJEN IN DE DROOM
Orfisch fragment bij Porphyrius 1) b.v. geeft de Nachtgodin Zeus,
die tegen zijn vader Kronos optreden wil, de raad: "zodra ge hem
dan vinden zult onder de hoog be bladerde eiken, Ëeyotatv pe{}Vovr:a
peÀwaáwv letf3ópf3wv ("dronken van het brouwsel der zwaar
zoemende bijen"), bind hem dan dadelijk." Dat speelt niet op
Kreta, maar wel zullen we daar de honing als geliefd offer voor de
goden der onderwereld en voor doden aantreffen, evenals voor
chthonische wezens als slangen; daarin komt Kreta met Noord­
Griekenland en de Peloponnesus overeen.
In de Diktaeïsche grot in het Oosten van Kreta werd de jonge
Zeus door twee nymfen met melk en honing gevoed. Op zichzelf
is dat niets bijzonders: honing was algemeen kindervoedsel, ook
in Germanië 2). De kern der geboorteverhalen van Zeus is vóórgrieks
3); daartoe kan ook de voeding met melk en honing behoren.
Wanneer echter blijkt, dat de beide nymfen dochters heten van
Melisseus (" Honingman"), en dat één van die nymfen ook wel
Melissa wordt genoemd, dan krijgt men de indruk, dat in historische
tijd aan de honing toch wel bijzondere betekenis werd toegekend.
Verder vond Evans te Knossos de voorstelling van een honingraat
met een slang 4), en ook die van een bijenkorf, waaromheen een
slang kronkelt, die met de kop boven de rand komt, blijkbaar
om van de honing te snoepen 5). (Zie afb. 5). Dit is een oud gegeven
en wijst op het levenwekkend vermogen van de honing. Kreta
was rijk aan bijen 6); toch kan dat moeilijk de reden geweest zijn,
waarom op Kretensische munten meermalen de bij is afgebeeld 7);
men zal aan een bijzondere betekenis moeten denken.
Kende men nu op Kreta een bij-godin, zoals Picard zonder
meer aanneemt? Daarvoor bestaat geen enkel bewijs, zelfs niet als
men - ten onrechte - met Rapp in Roschers Lexikon Britomartis,
de godin op wie men dan het oog heeft, vereenzelvigt met
Diktynna. Deze is een westkretische, Britomartis een oostkretische
godin; blijkbaar hadden ze zekere punten van overeenkomst, die
aanleiding gaven, dat zij reeds in de Oudheid werden geïdentificeerd.
De mythen betreffende Diktynna, meest nogal fantastisch etymologiserend,
laten wij rusten; wat van Britomartis vaststaat, is in
hoofdzaak 8), dat zij jageres was en gaarne door de vrije natuur
1) Antr. nymph. 16; vg. Plat. Symp. 203 b.
2) Robert-Tornow, a.w. 119.
3) ZiegIer, Roseh. Lex. 6,578,52; Nilsson, a.w. 3l.
4) Evans, Palace of Min08, 4,1 (1935) 154, afb. 118a en b.
5) l.c. p. 155, afb. 119a en b.
6) Plin. N.H. 11,32; 21,79. Kureten zouden de honingcultuur hebben
uitgevonden: Diod. 5,65.
7) Cook, l.c. 3; Armbruster, l.c. 50.
8) Vgl. Tümpel, RE 3,880,64 V.v.
308