Afb. 6. Ambrogio da Forsano, gen. il Borgognone. D e bij op <strong>de</strong> lippen van <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e Ambrosius (Oeffentliehe Kunstsammlllng, Basel, <strong>in</strong>v. n O. 1347).
INSPIRATIE DOOR BIJEN IN DE DROOM 39 <strong>de</strong> <strong>bijen</strong>teelt en <strong>de</strong> hon<strong>in</strong>gw<strong>in</strong>n<strong>in</strong>g, waarvoor we tot <strong>de</strong> steentijd zou<strong>de</strong>n moeten opklimmen, zoals blijkt uit een rotsschil<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>in</strong> een grot van La Aranas, provo Valencia, <strong>in</strong> Spanje (afb. 4, vgl. afb. 1). Wel heeft het z<strong>in</strong>, <strong>in</strong> verband met wat wij bene<strong>de</strong>n zullen opmerken over <strong>de</strong> voorva<strong>de</strong>rcultus (p. 74 vv.) erop te wijzen, hoe men <strong>in</strong> uiteenliggen<strong>de</strong> streken zich <strong>de</strong> zielen <strong>de</strong>r voorva<strong>de</strong>ren <strong>in</strong> vogelgestalte dacht. Zo was het <strong>in</strong> India. Daar leer<strong>de</strong> men, "dass die Väter e<strong>in</strong>herziehen, das Aussehen von Vögeln habend" 1). Maar ook <strong>de</strong> Witrussen ken<strong>de</strong>n <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> voorstell<strong>in</strong>g. Wanneer volgens Mathias Murko <strong>door</strong> hen, <strong>in</strong> het gouvernement Vitebsk, het feest <strong>de</strong>r voorva<strong>de</strong>ren gevierd wordt, "ruft <strong>de</strong>r Hausvorstand (<strong>de</strong> nog leven<strong>de</strong> stamva<strong>de</strong>r van een familie-complex) nach e<strong>in</strong>em Gebet <strong>in</strong> feierlicher Weise die "heiligen Ahnen" zum "Nachtmahl" herbei". Daarbij gebruikt hij o.m. <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> formule: Heilige Ahnen, wir rufen euch, heilige Ahnen, kommet zu uns! Es ist hier alles, was Gott gegeben. Was ich euch versprochen (geopfert) habe, woran das Haus nur reich ist. Heilige Ahnen, wir bitten euch, Kommet, flieget zu uns! Dan wordt van alle drank voor hen geplengd, wordt van alle spijzen een <strong>de</strong>el voor hen afgezon<strong>de</strong>rd, en b.v. voor het venster gelegd. Acht men <strong>de</strong> voorva<strong>de</strong>ren verzadigd, dan is men hen liever kwijt, en krijgen zij te horen: Heilige Ahnen! ihr seid hergeflogen, habet getrunken und gegessen, flieget jetzt zu euch zurück! Saget, was ihr noch braucht ~ Aber besser , fliegt zum Himmel! Akys, akys! 2) Grenzen van het on<strong>de</strong>rzoek Alvorens wij dit ge<strong>de</strong>elte besluiten is één opmerk<strong>in</strong>g op haar plaats. Wij bespreken niet <strong>de</strong> betekenis van <strong>de</strong> bij voor <strong>de</strong> antieke 1) Ol<strong>de</strong>nberg, Religion <strong>de</strong>r Veda, 564. 2) Volgens Murko (Das Grab aJ,s Tisch, W.u.S. 2 (1913) 101) <strong>de</strong> kreet waannee men kippen of kraaien pleegt te verdrijven. Dit maakt het aannemelijk, dat van vogels sprake is en niet van gevleugel<strong>de</strong> <strong>in</strong>secten (met het voorbehoud, dat on<strong>de</strong>r "vogels" ook <strong>bijen</strong> kunnen verstaan wor<strong>de</strong>n). 299