Inspiratie door bijen in de droom - DWC

38 INSPI TIE DOOR BIJEN IN DE DROOM
"Imen in, imen ut,
hir is de junge Brut.
lmen urn, lmen an,
hir is de junge Mann.
lmekes verlätt se nitt,
wenn se nu mal Kinner krit" 1).
Immers onder die bijen kunnen er zijn, die naar een nieuw
menselijk bestaan terugverlangen. En ook voorzover zij dat niet
doen, kunnen er onder hen zielen van overleden voorvaderen zijn;
vandaar het gebruik van "telling the bees", wanneer de huisvader
of een ander familielid overleden is (p. 20). Eindelijk is het geloof
wijd verbreid, niet alleen in Europa, maar ook in andere werelddelen
2), dat de zielen der voorvaderen hun nakomeling, die op
sterven ligt, komen afhalen. Dat geloof moet ten grondslag liggen
aan de angst, die bijna overal ontstaat, waar een bijenzwerm zich
in de nabijheid b.v. van een hoeve aan een boom hecht; zelfs door
de Romeinen, die overigens nauwelijks meer heugenis blijken
gehad te hebben aan de zielebij, werd dat als een portentum beschouwd
(boven p. 20). Dat men de angst voor deze portenta heeft
kunnen toeschrijven aan de vrees, door de bijen gestoken te zullen
worden 3), bewijst, hoezeer men dikwijls verzuimd heeft, zich in
te denken in de psychologie van de primitieve mens.
Uitvoeriger in te gaan op de zielevlinder en de zielevogel lijkt
overbodig na de voortreffelijke verhandelingen, die daaraan reeds
gewijd zijn 4). Evenmin kunnen wij ingaan op de geschiedenis van
1) Knortz, a.w. 92.
2) Terecht merkt J. de Vries, Altgermaniache Religionsgesch. (1935)
314, op "dass die religiösen Bräuche, die man aus der heutigen Volkskunde
erschlossen hat (nI. bij dood en begrafenis), sich nicht auf eine spezifisch
germanische oder indogermanische Glaubensform beziehen, sondern vielmehr
auf eine sehr primitive, allen europäischen Völkern gemeinsame
Kultur hinweisen." Maar dikwijls geldt dit ook voor volken buiten Europa.
De oude Romein werd bij zijn begrafenis vergezeld door zijn voorvaderen,
vertegenwoordigd door anonymi, die hun dodenmaskers (imagines) droegen.
Wanneer deze maskers uit Etrurië zijn overgenomen (F. Bömer, Ahnenkult
u. Ahnenglaube im alten Rom, 1943, p. 111), en de Etruriërs deze zede
uit Klein-Azië hebben meegebracht, ligt de onderstelling voor de hand,
dat de daaraan ten grondslag liggende opvattingen eveneens uit het Oosten
afkomstig zijn. - "In Polynesien, Mikronesien und Melanesien herrscht
der Glaube, dass sich urn das Haus eines Sterbenden die Geister der Verwandten
versammeln, urn die Seele nach dem Eingang zur Unterwelt zu
begleiten" (P. Sartori, Zeitschr. d. Vereins f. Volksk. 15-1905-3; K. F.
Karjalainen, Die Religion der Jugra-Völker 1 (1921) 70).
8) G. Robert-Tornow, De apium melliaque apud veteres aignificatione
(1893) 60.
4) Vlinders: O. Waser, ARW 16 (1913) 381; Gossen, RE, 2A, 571 v.
Vogels: Weicher, derSeelenvogel (1902); A. Bastian, die Voratellungen
von der Seele (1875) 28 v.; E. Norden, Komm. zu Verg. Aen. 6, 216 v.
298