Inspiratie door bijen in de droom - DWC

VOORWOORD 5
russischem Muster noch allgemein als ein Teil (osa, s. ozakönö)
des betreffenden We sens aufgefasst und genannt wurde. Auch die
Esten haben sich noch unlängst "Roggenglück", "Schafsglück",
"Milchglück" usw. völlig konkret als die Substanz des Gedeihens
vorgestellt und eine Erweckung des Glücks durch magische Handlungen
versucht." Wel wordt "Kriegsglück" hier niet genoemd,
maar dat kan kwalijk essentieel heten: duidelijk draagt ook hier
het geluk een dynamistisch stempel. Om misverstand te voorkomen
zij opgemerkt, dat het Loorits hierom in het geheel niet begonnen
is; integendeel verdedigt hij terecht (3,35): "dass im Volksglauben
neben der animistischen Weltanschauung ei ne dynamistische Weltanschauung
fortwährend weiterwirkt." Nog meer applaus zal bij
sommigen wekken de uitspraak (3,515): "Dem uralischen Naturgeisterglauben
liegt nicht etwa der Manismus oder Dämonismus
zugrunde, sondern die Sonderseelenvorstellung, die in den Träumen
ihren wichtigsten Ausgangspunkt und ihre logische Unterstützung
gefunden hat: wie tote und leb ende Menschen, so sieht man ja
im Traume auch alle anderen Naturwesen oder nach primitiver
Auffassung ihre Seelen getrennt von den Körpern erscheinen". Aan
dat applaus zou ik intussen uit overtuiging gaarne deelnemen.
Een tweede voorbeeld: in Glotta 26 (1938) 12,2 v.v. werd door
mij betoogd, dat lat. lunus afgeleid is van de wortel bhei- "stinken"
en verwant is met loeteo "stinken" en loedus "stinkend", "afschuwelijk",
en oorspronkelijk betekend heeft " stank, lijklucht",
welke betekenis zich ontwikkelde tot "doods bevlekking" , een gevreesde
vorm van besmetting. Is het niet opvallend, dat Loorits
constateert: , ,Besonders treffend charakterisiert die finnischugrische
Bezeichnung tooni die primitive Denkweise: das Wort
bedeutet im Ostjakischen bis jetzt noch "Gestank der Leiche";
im Faulen und Stinken wird also jene Kraft konkret sichtbar, die
den Körper zur Leiche tötet und auch anderen Menschen den Tod
bringen kann" (3,70)?
Natuurlijk kan men de vraag stellen, in hoeverre het zin heeft
parallellen te trekken tussen oeroude opvattingen van de Romeinen
en het volksgeloof van Esten en finno-ugrische stammen. Het
antwoord luidt: men moet wel aannemen, dat zulke opvattingen
van westgermaanse oorsprong zijn en op indogermaanse denkbeelden
berusten. Wat n1. de Esten betreft (de Setukesen in Z.O.
Estland onderscheiden zich van de nabuurstammen, doordat zij
nooit onder blijvende duitse overheersing hebben geleefd, en het
aloude volksgeloof het best bewaard hebben: 3,6) spreken een taal,
na verwant aan het Fins, en behoren tot de zgn. Oeralische volkerengroep,
die een bijzondere plaats inneemt tussen de westelijke indoeuropese
of zgn. arische stammen en de oostelijke altaische
265