Inspiratie door bijen in de droom - DWC

ANDERE ZIELEDIEREN EN MANIFESTATIES
VAN DODENZIELEN
ExcursU8 V
Hier zou een veelzijdig geschoold psycholoog aan het woord
moeten komen, want het begrip " ziel " stelt ook de moderne mens
voor zoveel problemen, dat men zich niet verbazen kan, wanneer
telkens blijkt, dat de opvattingen van de antieke mens en ook
nu nog die van primitieven sterk uiteenlopen en gewoonlijk heel
vaag blijven. Telkens moeten de wetenschappelijke onderzoekers
constateren, dat alle systeem in die opvatting ontbreekt; ook
heeft aan de grondigheid van die onderzoekingen wel een en ander
ontbroken 1). Men is het er in de eerste plaats niet over eens, of
aan de ziel, die vrij is van het lichaam, wel leven is toe te kennen.
Zo is volgens de Jakoeten in Oost-Siberië de ziel een steentje of
een stukje kool 2). Elders denkt men aan een blauwachtig wolkje,
maar dat schijnt tot IJsland beperkt. Tweemaal kwam ik daar dat
motief tegen (vgl. p. 27). Zo las ik 3): "In einer isländischen Sage beobachtet
ein Reisender, der bei Nacht munter bleibt, wie aus dem
Munde seines Geschlafen ein bläulicher Dunst aufsteigt, sich langsam
nach der Oeffnung des Zeltes bewegt und ins Freie dringt. Er folgt
ihm, sieht ihn über die Fläche ziehn, durch einen Pferdeschädel
kriechen, an einem ganz kleinen Bächlein auf und ab irren, hilft ihn
hinüber, indem er ihm einen Peitschenstiel über den Grabenlegt und
folgt ihm bis zu einer kleinen Bodenerhöhung, worin die Seele schlieft
urn nach einer Weile den nämlichen Weg zurückzunehmen in ihren
Leib." Hier herkent de aandachtige lezer verschillende motieven
uit boven (p. 27; 66,1) reeds geciteerde verhalen, waarin echter
de ziel zich als bij manifesteert, nl. de moeilijkheid van de overtocht
over een smal water en de wijze, waarop daarbij hulp geboden wordt.
Men zal dan ook licht de conclusie van Laistner aanvaarden,
dat we hier met een latere ontwikkeling te maken hebben. Dit
te meer, omdat de IJslandse sage nog een motief bevat, dat haar
oorsprong schijnt te verraden, nl. het verblijf in de paardenschedel.
De tweede bron 4), waar ik dit verhaal aantrof werd reeds boven
1) Ivar Paulson, a.w. 3,355.
2) Paulson, 3,170.
3) L. Laistner, Nebelsagen (1879) 128 V.; naar K. Maurer, 18-
ländische Volk88agen (1860) 81, dus aan dezelfde bron ontleend als boven.
4) W. A. Craigie, Scandinavian Folklore (1896) 323, naar Jón
Árnasón's 18lenzkar frj6dsögur og Aefintyri 3 1 (1862) 356; ook bij E. T.
Kristensen, Danske Sagn 2 (1893) G., 101.
349