Inspiratie door bijen in de droom - DWC

70 INSPIRATIE DOOR BIJEN IN DE DROOM
dodenziel met de ziel van een dromende zal hebben voorgesteld
(zie daarover Excursus IV).
In de poëtische inspiratie spelen bijen gewoonlijk een heel andere
rol. De bezieling door de Muzen, die niet alleen dichters, maar ook
wijsgeren en auteurs van proza ten goede heette te komen - de
bezieling, waarvan Hesiodus spreekt 1): lvi'Jf,vevauv M fl,Ot uM)~v-&etr;v,
Zvu xAetotfl,t 't'á 't" Èaaófl,evu 'Jf,/2ó 7:' ÈÓvm "zij bezielden mij met een
goddelijke stem, opdat ik bezingen zou toekomst en verleden" -
wordt door Plato 2) met de profetische geestvervoering op één lijn
gesteld; een opvatting, waarin hij blijkbaar niet alleen stond 3).
U sener 4) heeft goed gezien, toen hij schreef: "Hier schlägt die
Vorstellung ein, dass Seher und Dichter, die Künder göttlichen
W orts auf Erden, durch die Götterspeise des Honigs, die ihnen
in frühester Jugend auf wunderbare Weise eingeflösst worden, zu
ihrem hohen Berufe geweiht worden seien". Bijen zijn nu eenmaal,
zoals we zagen (p. 17), vogels der Muzen. Honing is godenspijs 5),
ook het aangewezen voedsel zelfs voor zielen van doden 6). Talloos
zijn, zoals ons reeds bleek (p. 60) de verhalen over dichters en
schrijvers, die in hun jeugd door bijen gevoed werden, gelijk
Homerus, Hesiodus, Pindarus, Sophocles, Plato, Vergilius, Lucanus,
Ambrosius, anderen worden zelf bijen genoemd of ermee vergeleken,
gelijk Sophocles en Xenophon. Het tertium comparationis
is dan altijd de "zoetheid" van de taal als van honing; vgl. schol.
Ar. Vesp. 462: Ó EOfPOX),fjÇ yà/2 ?]bvç bul XaL fl,ütnu ÈXaAei7:o;
volgens Cicero 7) hadden bijen zich neergezet op de lippen van
Plato, toen hij nog als zuigeling in de wieg sliep; een geraadpleegd
orakel verklaarde dat hij zich onderscheiden zou door de suavitas
van zijn taal. Het kan ons nauwelijks verwonderen, dat men zich
de Muzen ook wel dacht in de gedaante van bijen 8).
Incubatie
Een belangrijk punt ten aanzien van de profetische inspiratie
verdient nog onze bijzondere aandacht, nl. de aloude zede van
in c u bat ie, het uitlokken van voorspellende dromen, door zich
1) Theog. 31 v.
2) Ion 534 CD. Zo ook Axioch. 367d, waar dichters met zieners vergeleken
worden: oi 7l0'l7p.am iJewTÉ(!OtÇ Td 7le(!i Tàv {Jlov iJec]7T.upóofimvj vgl. H. Koller,
Glotta 43 (1965) 285.
3)
4)
Fauth, t.a.p. 530.
Kl. Schr. 4,400.
5) Porph. antr. nymph. 16.
6)
7)
Us ener t.a.p. 403.
Div. 1,78.
8) Robert-Tornow, a.w. 68.
330