Inspiratie door bijen in de droom - DWC

30 INSPffiATIE DOOR BIJEN IN DE DROOM
stieren ontstaan, darren uit dode paarden, maar horzels uit muilezels
en wespen uit ezels ; 2° kan men vragen, of er oorspronkelijk
wel van bijen, niet van bromvliegen sprake is geweest - dit te
meer omdat volgens de eerste lezing het paardekarkas wemelde van
met name een menigte bromvliegen. 'Velnu de etymologie van het
woord droom beweegt mij , om aan te nemen, dat op indo-europees
gebied aan de zielebij de voorkeur werd gegeven (zie p. 62 v.).
Het schatmotief speelt ook hier weer een voorname rol. Volgens
Loori ts 1) wijst dat op westerse origine.
Natuurlijk moet het ons interesseren, of ook in het huidige
Griekenland sporen van de ziel, als bij gezien, over zijn. Dat nu
blijkt vrijwel niet het geval te zijn, in elk geval niet waar het
betreft de droom van de levende mens. Deze vaststelling dank ik
aan Prof. Megas, de bekende folklorist en directeur van het
Instituut voor Volkskunde te Athene 2). Evenwel voegt hij daaraan,
ten aanzien van de ziel van de stervende mens, een belangrijke
mededeling toe: "Het is bij ons bij een sterfgeval een algemeen
gebruik, op dezelfde plaats, waar de mens "zijn ziel uitgeblazen"
heeft, een glas water te zetten, opdat zijn ziel drinke, en sommige
mensen kijken oplettend naar het water om te zien, of dat in
beweging raakt op het ogenblik dat de ziel daarvan drinkt (Adrianopolis
in Thracië). En in Tsando (Thracië) zetten ze drie avonden
op de plaats, waar de dode gestorven is, een groen bord met water
en drie stukjes brood neer, steken de lamp aan die brandde bij
het hoofd van de gestorvene en bewieroken het water. De ziel
zal dan komen om water te drinken: een vliegje vliegt er dan
omheen. En ze zeggen dat dat zijn ziel is, die drie dagen daar
terugkeert. "
Hier wordt dus de ziel niet als bij , maar als vlieg gezien; intussen
behoeft dat, gelijk we zagen, niet als een sterk afwijkende variant
te worden beschouwd. Er is echter iets anders, dat onze aandacht
verdient. Wij naderen op onze zwerftocht nu Oost-Europa, en het
eerste land, dat ons vele gegevens verschaft, zal Estland zijn. Nu
mag het toch opvallend heten, dat we het Thracisch gebruik, waar-
1) a.w. 1,321.
2) Brief van 2.7.1965. De geciteerde passage en andere niet verwante
gegevens, ontleend aan handschriften uit het Volkskunde-archief der
Atheense Akademie, zijn gepubliceerd in Zitimata Hellinikis Laographias
1939-1943, 1 p. 129; 3 p. 97.132. Bernh. Schmidt, Volksleben der Neugriechen
und das hellenische Alterthum I (1871 )229,3 schrijft: "Auch als
Bienen oder Fliegen erscheinen der Volksansicht bisweilen die aus dem
Körper geschiedenen Seelen, worauf ich in einem späterenAbschnitt zurückzukommen
gedenke"_ Maar wij kennen zijn materiaal niet: een tweede deel
van zijn werk is niet verschenen. Overigens levert de gemme, door Cook
afgebeeld in zijn "Zeus" , 1 p. 469, het bewijs, dat de oude Grieken de zielebij
wel degelijk gekend hebben (zie p. 22 en afb. 2).
290