Inspiratie door bijen in de droom - DWC

INSPIRATIE DOOR BIJEN IN DE DROOM 19
betreft. Eustathius 1) geeft iets meer détail en zegt dat door toedoen
van de slangen Melampus in staat was "ai rwv aAóywv "ara"ovetv Ccpwv
"ook de redeloze (niet met de spraak begaafde) dieren te verstaan."
Daarentegen komt de vogeltaal ter sprake bij Apollodorus op de
geciteerde plaats: Melampus nvv imupterofli:vwv oevéwv ràç q;wvàç
avv{et, "verstond de kreten van de overvliegende vogels", waarbij dus
gedacht wordt aan wat de Romeinen oscines noemden. Anders vat
Plinius het begrip op: dat bewijzen de aangehaalde termen avium
sermo(nes), avium colloquia, die niet doen denken aan losse kreten
maar aan "gesprekken" tussen vogels. Maar geen van beide interpretaties
geeft een goede zin. Ik laat nog daar dat het ons opvallen
moet, hoe telkens van alle waarnemingen alleen de vogel tekenen
genoemd worden, niet b.v. donder en bliksem (b.v. Hom. Il. 2,353),
en dan nog van de vogeltekenen alleen de vogeltaal, niet de vogelvlucht,
naast de aves oscines niet de aves praepetes (vgl. Verg. Aen.
3,362, van Helenus, die verstaat 'et volucrum linguas et praepetis
omina pinnae'). Maar belangrijker is, dat wij in beide gevallen te
maken hebben met objectieve mantiek: de ziener is in beide gevallen
in staat, de vogelgeluiden te verklaren krachtens zijn zienerschap,
maar zij maken hem niet tot ziener: dat deden de goden,
Apollo of Athene, al of niet door bemiddeling van slangen. Vandaar
dat m.i. het verstaan van de vogeltaal, waardoor iemand tot
mantis werd, oorspronkelijk een andere zin moet gehad hebben, die
later niet meer begrepen werd. Ik wil trachten aannemelijk te
maken, dat in een vroege periode met vogels bijen bedoeld werden,
(zie boven p. 16 v.) en met vogeltaal bijengezoem. Mijn inleiding was
de korf, waaruit mijn bijen nu moeten uitzwermen: mogen ze de
schrijver geïnspireerd hebben en de lezer niet steken. Wij komen
tot de vierde bron van inspiratie; door bijen, (voor de vijfde,
de inspiratie door nymfen, zie p. 77).
c) inspiratie door bijen
Het is niet zulk een wonder, dat bijen de volksverbeelding sterk
hebben geprikkeld. Immers ten eerste gelden ze als goede weerprofeten
2); ten tweede treden ze in zwermen op; ten derde vormen
ze een soort maatschappij, die in menig opzicht aan de mensenmaatschappij
herinnert; ten vierde brengen ze de honing voort,
een belangrijk voedsel en geneesmiddel, vooral toen men de suiker
niet kende en met honing de spijzen verzoette; ten vijfde bevat hun
1) Eustath. op Hom. Od. 11,292, p. 1685.
2) Zo reeds Ps. Arist. H.A. 9,40,25, Arat. 1028; Varro, r.r. 3,16,37;
Verg. Georg. 4,191 V., Sil Ital. 2,217 v.v. Vgl. L. Hopf, Thierorakel und
Orakelthiere in alter und neuer Zeit (1888) 204 v.
279