Bildning för alla! - DiVA

som kontrollerer elevane sine aktivitetar og oppgåver minst i heile OECD-området
(Kjærnsli, Lie, Olsen, Roe & Turmo, 2004; Vibe, Aamodt & Carlsten, 2009).
I internasjonale undersøkingar har det også kome fram at omfanget av uro er
høgt (Kjærnsli & Roe, 2010), noko også elevane stadfester i elevundersøkinga frå
Utdanningsdirektoratet (Oxford Research, 2010). Mange elevar rapporterer om
manglande utfordringar i skulen. Aspirasjonane deira er lave, og motivasjonen til å
arbeide med det skulefaglege er fråverande .
Vurderinga av vilkåra for deltaking, gir eit varierande bilde. Elevar flest har
sannsynlegvis gode vilkår for deltaking. Dilemmaet er at mange ikkje utnyttar dei.
Samtidig er det også klart at ein del elevar ikkje maktar å ta aktivt nok del i arbeidet.
Medbestemming
Medbestemminga er ein viktig del av opplæringa til demokrati. Her ser eg mest på
skulen sin eigen demokratiske praksis. Det vil seie i kva grad foreldre og barn har
god tilgang på relevant informasjon om skulen, og om dei har høve til å diskutere
og påverke saksforhold som gjeld dei sjølve.
Også på dette området, er det positiv semje både frå foreldre og frå skulen. På
eit overordna nivå er samarbeidet framstelt som godt og velfungerande. Når vi går
meir inn på detaljerte og konkrete forhold som gjeld medbestemming, blir biletet
eit noko anna. Det er først og fremst dei foreldra som er på line med skulen som
opplever eit godt samarbeid, og at deira synspunkt blir verdsette og tekne alvorleg.
I ei undersøking skårar informasjon til foreldre og foreldra sine høve til medverknad
lågast av alle dei undersøkte variablane (Haug, 2012). Foreldra fekk spørsmål
om i kva grad dei har høve til innverknad på verksemda i skulen. Både lærarar
og elevar rapporterer om relativt lite elevmedverking både i planlegging og gjennomføring
av undervisninga (Nordahl, 2003). I elevundersøkinga i regi av Utdanningsdirektoratet
rapporterer nesten halvparten av elevane at dei ikkje har innverknad
på arbeidsplanane, og ein tredel seier at dei ikkje får vere med på å vurdere
sitt eige skulearbeid (Utdanningsdirektoratet, 2006).
Også på dette området er det store variasjonar i tilhøva. Trass i at foreldre og
elevar flest uttalar seg svært positivt om skulen, er krava om medbestemming ikkje
oppfylte for mange av dei.
Utbyte
Utbyte handlar om resultat, det som kjem ut av å vere i fellesskapet, vere deltakar
og få høve til medbestemming. Å vere opptekne av slike resultat, har vore kontroversielt
i Noreg gjennom lang tid. Dette er no under endring. Det er innført nasjonale
prøver, eksamensresultata blir offentleggjorde og vi tek del i fleire internasjonale
prosjekt der utbytte er element.
Det kan i aller høgste grad diskuterast kva som er eit godt utbyte av å vere i skulen.
Når vi spør elevar og foreldre om dette, er svaret gjennomgåande svært positivt. Det
gjeld ikkje minst elevtrivselen. Den er gjennomgåande høg. Dilemmaet er at trivselen
blir forklart med det sosiale livet på skulen og ikkje det faglege. Når vi spør
elevane om dei lukkast med faga norsk, matematikk og engelsk, er resultatet særs
høgt. Mellom 87 % og 98 % av elevane gir uttrykk for at dei får til desse tre faga.
hAUg • 89