Bildning för alla! - DiVA

Måling av elevprestasjonane i desse faga, viser som kjent eit noko anna og meir
variert resultat. Det går fram av dei internasjonale undersøkingane vi er med på
t.d. PISA (Kjærnsli & Roe, 2010), og det går fram av analysane av dei nasjonale
prøvene (Bonesrønning & Iversen, 2008). Også det store fråfallet i vidaregåande
skule blir relatert til utbytet i grunnskulen. Karakterane på ungdomstrinnet, er
den største predikatoren på korleis eleven vil klare seg i vidaregåande (Markussen,
Frøseth & Sandberg, 2011). Utbytet av opplæringa følgjer også ein bestemt systematikk
i kva grupper av elevar som lukkast og ikkje lukkast. Det mest påtakelege er
at jenter presterer betre enn gutar i nesten alle fag. Elevar med foreldre med låg kulturell
kapital det vil seie lite skulegang, presterer systematisk dårlegare enn elevar
med foreldre med høg kulturell kapital. Skilnadene er svært store for yttergruppene.
Elevar med norsk som morsmål presterer systematisk betre enn elevar med
norsk som andrespråk, trass i at mange av desse elevane legg svært mykje energi i
skulearbeidet, ofte meir enn dei tilsvarande norske elevane.
inkluderande skule?
Konklusjonen på dette forsøket på å finne ut av kven skulen er for, gir ikkje utan
vidare noko heilt klart og eintydig svar. Det oppsummerande svaret må bli gjort ut
frå fleire perspektiv. Vi finn at svært mange elevar og foreldre er nøgde når dei vert
spurde om det. Ein stor majoritet av dei oppfattar tilhøva på alle dei fire variablane
langt på veg positivt. Det bildet gir med andre ord omfattande støtte til at vi har ein
skule som fungerer inkluderande, og som gir svært mange elevar gode vilkår. Elevar
og foreldre er meir tilfredse med tilhøva, enn det som har prega mykje av den
offentlege debatten.
Denne konklusjonen står i motsetning til resultata som kjem fram i registreringane
av aktivitet og resultat. Det er store variasjonar i fellesskap, deltaking, medbestemming
og utbyte mellom klassar og grupper av elevar. Det indikerer at foreldrebakgrunn
og lærarkompetanse er avgjerande for resultatet på dei fire variablane.
Den samtidige retorikken er svært oppteken av at læraren er viktig. Her er eit klart
døme på at det slår gjennom.
Det går også som ein raud tråd gjennom materialet at enkelte grupper av elevar
kjem dårlegare ut enn andre, og på alle variablane. Resultata indikerer til saman at
vi har ein skule som i større grad praktiserer integrering enn inkludering for ei relativt
stor gruppe elevar. Merksemda er mest på å halde dei innanfor fellesskapen, og
mindre på å legge til rette for at dei skal ha utbyte av tilhøva. Det kunne ligge nært å
meine at for nokre fungerer skulen inkluderande, og for andre segregerer han både
sosialt og fagleg. Når eg ikkje gjer det, er det fordi ein skule som berre fungerer etter
intensjonane for eit utval elevar, ikkje kan eller bør kallast inkluderande. Konklusjonen
er at skulen fungerer godt på mange område for mange elevar, men at det på ei
rekkje område er det eit potensial for ein meir omfattande inkluderande praksis.
Mønsteret er veldokumentert og står i kontrast til den utdanningspolitiske retorikken
om skulen for alle, og om at alle skal trivast og utvikle seg der. Det kan sjå ut
som om skulen til ein viss grad er elitistisk, tilpassa dei flinke, dei veltilpassa og dei
med rett bakgrunn (Haug, 2003). Skulen passar med andre ord ikkje like godt for
alle. Det samsvarar heller ikkje med ønsket om at skulen skal verke sosialt utjamnande.
90 • BilDning fÖr AllA!