DOSYA: ÇEVİRİ VE SANSÜR Hazırlayan: Nurdan Cihanşümül Maral

Çeviribilim 128
için metnin başka yerinde yaratılacak bir ekstra çeviri. Böylelikle çevirmen daha önce kaybettiği
bir öğeyi metnin başka yerinde yerine koyacak. Ancak bütün bunlar çevirmenin artyetişimi ve
başka birçok niteliği sonucu değerlendirebileceği durumlar. Venuti de tek bir kusursuz çeviri
olduğu varsayımından yola çıkmıyor ancak iyi çeviri-kötü çeviri ayrımını çevirmenin bu şeffaflık
ilkesine yaklaşımına göre yapıyor.
Sonuç olarak Lawrence Venuti’nin çevirmenin şeffaflığı kavramını politik söylem düzeyinde
Amerika’da bu noktaya taşıması takdir edilecek bir düşünce serüveni. Yabancılaştırma kavramının
Amerika’daki çeviriler bağlamında yeniden değerlendirilip tersten okunması da yenilikçi bir bakış.
Ancak Venuti’nin bu kitabında kullandığı egemen söylem kavramı Amerika bağlamı için ne kadar
açıksa diğer coğrafi ve kültürel bağlamlar için o kadar bulanık. Kendi yarattığı yaklaşımda ikiliklere
fazla eğilmiş olması onu da düşündürmüş olacak ki kitabın sonunda çevirmenlerin akıcılık ya da
dirençli metin yaratma kavramlarından öte, söyleme bağlı bir yöntem (discursive strategy) benimsemeleri
gerektiğini söylüyor. Böylelikle Vermeer’in Skopos kuramına geldiğini söyleyebiliriz.
Şeffaflık ya da görünürlük, akıcılık ya da direnç, biricikleştirme ya da eritme, yerlileştirme ya da
yabancılaştırma hep amacımıza göre değişken gerekçelerle vereceğimiz kararlardır ve unutmamalıyız
ki bu ikiliklerin yanına her an onların dengesini bozacak çoklu kavramlar, gri alanlar gelebilir.
Kaynak:
Venuti, Lawrence. The Scandals of Translation. London and New York: Routledge, 1998.